BSE 148 Years: ಆಲದ ಮರದ ಕೆಳಗೆ ಶುರುವಾದ ಬಾಂಬೆ ಸ್ಟಾಕ್ ಎಕ್ಸ್ಚೇಂಜ್ನ 148 ವರ್ಷಗಳ ಇಂಟರೆಸ್ಟಿಂಗ್ ಇತಿಹಾಸ
Interesting History of Bombay Stock Exchange: ಏಷ್ಯಾದ ಮೊದಲ ಸ್ಟಾಕ್ ಎಕ್ಸ್ಚೇಂಜ್ ಬಿಎಸ್ಇ 1875ರ ಜುಲೈ 9ರಂದು ಆರಂಭವಾಗಿದ್ದು. ಇವತ್ತಿಗೆ ಸರಿಯಾಗಿ 148 ವರ್ಷಗಳಾದವು. 1855ರಲ್ಲಿ 22 ಷೇರುಬ್ರೋಕರುಗಳು ಆಲದಮರದ ಕೆಳಗೆ ಆರಂಭಿಸಿದ ಬಿಎಸ್ಇ ಕೇಂದ್ರದ ಬಗ್ಗೆ ಒಂದು ಲೇಖನ...
ಮುಂಬೈ: ಭಾರತದ ಹಾಗೂ ಏಷ್ಯಾದ ಮೊತ್ತಮೊದಲ ಸ್ಟಾಕ್ ಎಕ್ಸ್ಚೇಂಜ್ ಎನಿಸಿರುವ ಬಿಎಸ್ಇ ಆರಂಭವಾಗಿ ಇವತ್ತಿಗೆ (ಜುಲೈ 9) ಸರಿಯಾಗಿ 148 ವರ್ಷಗಳು ಗತಿಸಿವೆ. ಹಾಗೆ ನೋಡಿದರೆ ಬಾಂಬೆ ಸ್ಟಾಕ್ ಎಕ್ಚೇಂಜ್ (BSE- Bombay Stock Exchange) ಇತಿಹಾಸ 168 ವರ್ಷಗಳಷ್ಟು ಹಳೆಯದು. ಆಲದ ಮರದ ಕೆಳಗೆ ಶುರುವಾದ ಈ ಷೇರುಪೇಟೆ ಇದೀಗ ವಿಶ್ವದ ಅತಿದೊಡ್ಡ ಸ್ಟಾಕ್ ಎಕ್ಸ್ಚೇಂಜ್ಗಳ ಪೈಕಿ ಒಂದಾಗಿದೆ. 5,200ಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು ಕಂಪನಿಗಳ ಷೇರುಗಳು ಬಾಂಬೆ ಸ್ಟಾಕ್ ಎಕ್ಸ್ಚೇಂಜ್ನಲ್ಲಿ ಲಿಸ್ಟ್ ಆಗಿವೆ. ಇಲ್ಲಿರುವ ಕಂಪನಿಗಳ ಒಟ್ಟೂ ಷೇರುಸಂಪತ್ತು ಹತ್ತಿರಹತ್ತಿರ 300 ಲಕ್ಷಕೋಟಿ ರೂನಷ್ಟಿದೆ. ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಈ ಹಿಂದೆ ಹಲವು ಷೇರುಪೇಟೆಗಳು ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿದ್ದರೂ ಸದ್ಯ ಬಿಎಸ್ಇ ಮತ್ತು ಎನ್ಎಸ್ಇ ಎರಡು ಮಾತ್ರ ಅಧಿಕೃತವಾಗಿ ಇರುವುದು. ಇವೆರಡೂ ಕೂಡ ಮುಂಬೈನಲ್ಲಿವೆ. ಎನ್ಎಸ್ಇನಲ್ಲಿ ಲಿಸ್ಟ್ ಆಗಿರುವ ಕಂಪನಿಗಳು ಕಡಿಮೆ ಆದರೂ ಒಟ್ಟು ಷೇರುಸಂಪತ್ತು ಬಿಎಸ್ಇಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚಿದೆ. ಬಿಎಸ್ಇ ಮತ್ತು ಎನ್ಎಸ್ಇ ಎರಡಕ್ಕೂ ಬಹಳ ಕುತೂಹಲ ಮೂಡಿಸುವ ಇತಿಹಾಸ ಇದೆ.
ಆಲದ ಮರದ ಕೆಳಗೆ ಶುರುವಾದ ಬಿಎಸ್ಇ
ಬಾಂಬೆ ಸ್ಟಾಕ್ ಎಕ್ಸ್ಚೇಂಜ್ ಎಂಬುದು ಸರ್ಕಾರದಿಂದ ನಿರ್ವಹಿಸುವ ಷೇರುಪೇಟೆಯಲ್ಲ. ಖಾಸಗಿ ಒಡೆತನದಲ್ಲಿರುವ ವಿನಿಮಯ ಕೇಂದ್ರ. 19ನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ಭಾರತದ ಕಾಟನ್ ಕಿಂಗ್ ಎನಿಸಿದ್ದ ಪ್ರೇಮಚಂದ್ ರಾಯಚಂದ್ ಎಂಬುವವರು ಸ್ಥಾಪಿಸಿದ ಸ್ಟಾಕ್ ಎಕ್ಸ್ಚೇಂಜ್ ಇದು. 1875ರ ಜುಲೈ 9ರಂದು ಭಾರತದ ಷೇರುಬ್ರೋಕರ್ಗಳು ಮತ್ತು ಷೇರುಗಳನ್ನು ಉಳಿಸಲು ಬಾಂಬೆ ಬ್ರೋಕರ್ಗಳ ಸಂಘವೊಂದು ನಿರ್ಣಯ ಹೊರಡಿಸಿತು.
ಆದರೆ, ಇದಕ್ಕೂ ಹಿಂದಿನ 20 ವರ್ಷಗಳಿಂದಲೇ ಇದರ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳು ಆರಂಭವಾಗಿದ್ದವು. ಅಂದಿನ ಬಾಂಬೆಯ ದಕ್ಷಿಣ ಭಾಗದಲ್ಲಿದ್ದ ಟೌನ್ಹಾಲ್ನ ಬಳಿಯ ಆಲದ ಮರದ ಕೆಳಗೆ 1855ರಲ್ಲಿ 22 ಷೇರುಬ್ರೋಕರ್ಗಳು ಒಟ್ಟು ಸೇರಲು ಆರಂಭಿಸುತ್ತಾರೆ. ಅಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ಷೇರುಗಳ ಮಾರಾಟ ಮತ್ತು ಖರೀದಿ ನಡೆಸುತ್ತಿರುತ್ತಾರೆ. ಅಂದರೆ ಅದೊಂದು ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಷೇರುಸಂತೆಯಾಗಿತ್ತು. ಏಷ್ಯಾದಲ್ಲೇ ಇಂಥ ಷೇರುವಿನಿಮಯ ಮಾರುಕಟ್ಟೆ ಶುರುವಾಗಿದ್ದು ಅದೇ ಮೊದಲು. ಪ್ರೇಮಚಂದ್ ರಾಯಚಂದ್ ಈ ಮಾರುಕಟ್ಟೆಯ ಸೂತ್ರಧಾರ.
ದಲಾಲ್ ಸ್ಟ್ರೀಟ್ಗೆ ಸ್ಥಳ ಬದಲಾವಣೆ
ವರ್ಷಗಳುರುಳುತ್ತಿರುವಂತೆ ಬ್ರೋಕರ್ಗಳ ಸಂಖ್ಯೆ ಹೆಚ್ಚಾಗತೊಡಗುತ್ತದೆ. ಸಂಖ್ಯೆ ದೊಡ್ಡದಾಗುತ್ತಿದ್ದಂತೆಯೇ ಬೇರೆ ಸ್ಥಳಗಳಿಗೆ ಇವರ ಸ್ಥಳವೂ ವರ್ಗವಾಗುತ್ತಿರುತ್ತದೆ. ಕೊನೆಗೆ 1874ರಲ್ಲಿ ಇವತ್ತಿನ ದಲಾಲ್ ಸ್ಟ್ರೀಟ್ ರಸ್ತೆಗೆ ಇವರ ಅಡ್ಡೆ ವರ್ಗವಾಗುತ್ತದೆ. 1875ರಲ್ಲಿ ಇವರು ನೇಟಿವ್ ಷೇರ್ ಅಂಡ್ ಸ್ಟಾಕ್ ಬ್ರೋಕರ್ಸ್ ಅಸೋಷಿಯೇಶನ್ ಎಂದು ಸಂಸ್ಥೆಗೆ ಹೆಸರಿಸುತ್ತಾರೆ. ಈ ಬಾಂಬೆ ಸ್ಟಾಕ್ ಎಕ್ಸ್ಚೇಂಜ್ ಅನ್ನು ಭಾರತ ಸರ್ಕಾರ 1957ರ ಆಗಸ್ಟ್ ಮಾನ್ಯ ಮಾಡುತ್ತದೆ. 1980ರಲ್ಲಿ ದಲಾಲ್ ಸ್ಟ್ರೀಟ್ನಲ್ಲಿರುವ 22 ಮಹಡಿಗಳ ಪಿಜೆ ಟವರ್ಸ್ಗೆ ಬಿಎಸ್ಇ ಕೇಂದ್ರವು ವರ್ಗವಾಗುತ್ತದೆ.
ಇದನ್ನೂ ಓದಿ: BSE Share Buyback: ಟೆಂಡರ್ ಮೂಲಕ ಷೇರುದಾರರಿಂದ ಹೆಚ್ಚಿನ ಬೆಲೆಗೆ ಷೇರು ಖರೀದಿಸಲಿರುವ ಬಿಎಸ್ಇ
22 ಬ್ರೋಕರ್ಗಳಿದ್ದ ಬಾಂಬೆ ಸ್ಟಾಕ್ ಎಕ್ಸ್ಚೇಂಜ್ ಇವತ್ತು 1,300ಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು ಅಧಿಕೃತ ಷೇರುಬ್ರೋಕರುಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಲಿಸ್ಟ್ ಆಗಿರುವ ಎಲ್ಲಾ ಕಂಪನಿಗಳ ಒಟ್ಟು ಷೇರುಮೌಲ್ಯ 299 ಲಕ್ಷ ಕೋಟಿ ರೂಗೂ ಹೆಚ್ಚಿದೆ. ಬಿಎಸ್ಇ ಸೆನ್ಸೆಕ್ಸ್ ಸೇರಿದ ನಾಲ್ಕೈದು ಪ್ರಮುಖ ಸೂಚ್ಯಂಕಗಳಿವೆ. ಸೆನ್ಸೆಕ್ಸ್ ಎಂಬುದು ಭಾರತದ ಷೇರುಮಾರುಕಟ್ಟೆಗೆ ಪ್ರಮುಖ ಕೈಗನ್ನಡಿಯಂತಿದೆ. ಇದರಲ್ಲಿ 30 ಆಯ್ದ ಕಂಪನಿಗಳ ಷೇರುಗಳ ಪಟ್ಟಿ ಮಾಡಲಾಗಿದೆ.
ಎನ್ಎಸ್ಇ ಸ್ಥಾಪನೆ ಯಾಕೆ?
ಎಂಬತ್ತರದ ದಶಕ ಮತ್ತು ತೊಂಬತ್ತರ ದಶಕದ ಆರಂಭದಲ್ಲಿ ಹರ್ಷದ್ ಮೆಹ್ತಾ ಮೊದಲಾದ ಹಲವು ಹಗರಣಗಳು ಬಿಎಸ್ಇಗೆ ಕಳಂಕ ತರುತ್ತವೆ. ಆಗ ಸರ್ಕಾರಕ್ಕೆ ಭಾರತದ ಷೇರುಪೇಟೆಯಲ್ಲಿ ಬಾಂಬೆ ಸ್ಟಾಕ್ ಎಕ್ಸ್ಚೇಂಜ್ಗೆ ಒಂದು ಪರ್ಯಾಯ ಬೇಕೆಂದು ಅನಿಸುತ್ತದೆ. ಬ್ರೋಕರ್ಗಳ ನಿಯಂತ್ರಣದಲ್ಲಿ ಬಿಎಸ್ಇ ಇತ್ತು. ಭ್ರಷ್ಟಾಚಾರಕ್ಕೆ ವಿಫುಲ ಅವಕಾಶಗಳಿದ್ದವು. ಇದನ್ನು ತಪ್ಪಿಸಲು ಕಂಪ್ಯೂಟರೈಸ್ಡ್ ಆಗಿರುವ ಆಧುನಿಕ ತಂತಜ್ಞಾನ ಹೊಂದಿದ ನ್ಯಾಷನಲ್ ಸ್ಟಾಕ್ ಎಕ್ಸ್ಚೇಂಜ್ ಕೇಂದ್ರದ ಸ್ಥಾಪನೆಯಾಯಿತು. ಇದರ ವಹಿವಾಟು ವ್ಯವಸ್ಥೆ ಬಿಎಸ್ಇಗಿಂತಲೂ ಬಹಳ ಸರಳವಾಗಿತ್ತು. ಆರಂಭದಲ್ಲಿ ಕೆಲ ಪ್ರಮುಖ ಷೇರುಬ್ರೋಕರುಗಳಿಂದ ಎನ್ಎಸ್ಇಗೆ ವಿರೋಧ ಬಂದರೂ ದಿನೇದಿನೇ ಎನ್ಎಸ್ಇ ಜನಪ್ರಿಯತೆ ಹೆಚ್ಚತೊಡಗಿತು.
ಇನ್ನಷ್ಟು ವಾಣಿಜ್ಯ ಸುದ್ದಿಗಳಿಗೆ ಇಲ್ಲಿ ಕ್ಲಿಕ್ ಮಾಡಿ