ಭಾರತದ ಮೊದಲ ‘ಆಕಸ್ಮಿಕ’ ಪ್ರಧಾನಿ ಪಿ.ವಿ.ನರಸಿಂಹ ರಾವ್ ಇತಿಹಾಸದಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ಸ್ಥಾನವನ್ನು ಗಳಿಸಿದ್ದು ಹೇಗೆ?

ಭಾರತದ ಮಾಜಿ ಪ್ರಧಾನಿ ಪಿ.ವಿ.ನರಸಿಂಹ ರಾವ್ ಅವರ ಜನ್ಮ ಶತಮಾನೋತ್ಸವ  ಇಂದು. ಈ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ದಿ ಇಂಡಿಯನ್ ಎಕ್ಸ್​​ಪ್ರೆಸ್​ನಲ್ಲಿ ಸಂಜಯ ಬಾರು ಅವರು ಬರೆದ ಲೇಖನದ ಅನುವಾದ ಇಲ್ಲಿದೆ. ಅವರು 70 ವರ್ಷ ತುಂಬುವ ಒಂದು ವಾರ ಮೊದಲು, ಜೂನ್ 1991 ರಲ್ಲಿ, ಪಮುಲಪಾರ್ತಿ ವೆಂಕಟ ನರಸಿಂಹ ರಾವ್ ಅವರು ಭಾರತದ ಹತ್ತನೇ ಪ್ರಧಾನಿಯಾದರು. ಅವರ ಜನ್ಮ ಶತಮಾನೋತ್ಸವದ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ (ಜೂನ್ 28) ಅವರ ರಾಜಕೀಯ ಜೀವನವನ್ನು ನೆನಪಿಸಿಕೊಳ್ಳುವಾಗ, ಅವರು ಮೊದಲ “ಆಕಸ್ಮಿಕ” ಪ್ರಧಾನಿ ಎಂದು ಕೆಲವರು ಟೀಕಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಮಾತನಾಡುವ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಅದು ನಿಜವಿರಬಹುದು. ಆದಾಗ್ಯೂ, ಆ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಅವರು ಕೆಲಸಕ್ಕೆ “ಸಹಜ” ಆಯ್ಕೆಯಾಗಲು ಹಲವು ಕಾರಣಗಳಿವೆ.

ರಾಜೀವ್ ಗಾಂಧಿಯವರ ಹತ್ಯೆಯ ನಂತರ ಬಣಗಳಿಂದ ಕೂಡಿದ್ದ ಇಂದಿರಾ ಕಾಂಗ್ರೆಸ್‌ನಲ್ಲಿ ಸ್ವೀಕಾರಾರ್ಹವಲ್ಲದ ನಾಯಕರಾಗಿದ್ದರು ಅವರು. ಆ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಅವರ ಪ್ರತಿಸ್ಪರ್ಧಿಗಳಾದ ಎನ್. ಡಿ ತಿವಾರಿ, ಅರ್ಜುನ್ ಸಿಂಗ್ ಮತ್ತು ಶರದ್ ಪವಾರ್ ಪರಸ್ಪರ ಚೆಕ್​​ಮೇಟ್  ಆದರು. ರಾವ್ ಅವರ ಉಮೇದುವಾರಿಕೆಯು ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿ ಆರ್ ವೆಂಕಟರಾಮನ್​​ರಿಂದ ಅವರು ಪಡೆದ ದೃಢವಾದ ಬೆಂಬಲ ಫಲ ನೀಡಿತು. ವೆಂಕಟರಾಮನ್ ಆಗ ದೊಡ್ಡ ರಾಜಕೀಯ ರಚನೆಯ ನಾಯಕನನ್ನು ಸಂಖ್ಯೆಗಳ ಪುರಾವೆ ಪಡೆಯದೆ ಸರ್ಕಾರವನ್ನು ರಚಿಸಲು ಆಹ್ವಾನಿಸುವ ಹೊಸ ತತ್ವವನ್ನು ಅಳವಡಿಸಿಕೊಂಡರು. ಇದನ್ನು ಖಾತ್ರಿಪಡಿಸಿಕೊಳ್ಳುವಲ್ಲಿ ಕೇರಳದ ಕೆ ಕರುಣಾಕರನ್ ಒಂದು ಪಾತ್ರವನ್ನು ವಹಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಇದಲ್ಲದೆ, ಗಣನೀಯ ಸಂಖ್ಯೆಯ ಕಾಂಗ್ರೆಸ್ ಸಂಸದರು ಅವರು ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಮೊದಲ ಬಾರಿ ದಕ್ಷಿಣ ಭಾರತೀಯರೊಬ್ಬರು ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿಯಾಗುವುದಕ್ಕೆ ಬೆಂಬಲ ನೀಡಿದರು.

ಲುಟಿಯೆನ್ಸ್ ದೆಹಲಿಯ ನೆಹರೂ-ಗಾಂಧಿ ದರ್ಬಾರ್‌ನಿಂದ ರಾವ್ ಪಡೆದ ಬೆಂಬಲವನ್ನು ಅನೇಕ ವಿಶ್ಲೇಷಕರು ಸೂಚಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಆಗ ಅವರು ತಮ್ಮ ಪ್ರಮುಖ ಗುಂಪಿನಲ್ಲಿ ಅತ್ಯಂತ ಅನುಭವಿ ಕಾಂಗ್ರೆಸ್ಸಿಗರಾಗಿದ್ದರು. ಅವರು ರಾಜ್ಯದ ಮುಖ್ಯಮಂತ್ರಿ, ಪಕ್ಷದ ಪ್ರಧಾನ ಕಾರ್ಯದರ್ಶಿ ಮತ್ತು ಕೇಂದ್ರ ಸಚಿವರಾಗಿದ್ದರು. ವಿದೇಶಿ ವ್ಯವಹಾರಗಳು, ರಕ್ಷಣೆ, ಗೃಹ ಮತ್ತು ಮಾನವ ಸಂಪನ್ಮೂಲ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಯ ಸಚಿವರಾಗಿದ್ದ ಅನುಭವ ಇತ್ತು. ತಿವಾರಿ ಆ ರೀತಿಯ ಅರ್ಹತೆ ಹೊಂದಿದ್ದೂ ಚುನಾವಣೆಯಲ್ಲಿ ಸೋತಿದ್ದರು. ಸಿಪಿಪಿ ನಾಯಕ ಮತ್ತು ಕಾಂಗ್ರೆಸ್ ಪಕ್ಷದ ಅಧ್ಯಕ್ಷರಾಗಿ ಅವರ ಚುನಾವಣೆಗೆ ಕಾರಣವಾದ ಅಂಶಗಳು ಏನೇ ಇರಲಿ, ಬಿಕ್ಕಟ್ಟಿನಲ್ಲಿರುವ ದೇಶಕ್ಕೆ ಶಾಂತ ಮತ್ತು ಆತ್ಮವಿಶ್ವಾಸದ ನಾಯಕತ್ವವನ್ನು ಒದಗಿಸುವ ಮೂಲಕ ದೇಶದಲ್ಲಿ ರಾಜಕೀಯ ಸ್ಥಿರತೆಯನ್ನು ಖಾತರಿಪಡಿಸುವ ಮೂಲಕ ಮತ್ತು ನಿರ್ದಿಷ್ಟವಾಗಿ ಪ್ರಕ್ಷುಬ್ಧತೆಯ ಮೂಲಕ ಭಾರತದ ಬಾಹ್ಯ ಹಿತಾಸಕ್ತಿಗಳನ್ನು ಭದ್ರಪಡಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ ಮೂಲಕ ರಾವ್ ಇತಿಹಾಸದಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ಸ್ಥಾನವನ್ನು ಗಳಿಸಿದರು. ಹಣಕಾಸು ಸಚಿವ ಮನಮೋಹನ್ ಸಿಂಗ್ ನೇತೃತ್ವದ ಅವರ ಆರ್ಥಿಕ ತಂಡ ಬೆಂಬಲಕ್ಕೆ ನಿಂತಿತು. ವಿದೇಶಾಂಗ ಕಾರ್ಯದರ್ಶಿ ಜೆ ಎನ್ ದೀಕ್ಷಿತ್ ನೇತೃತ್ವದ ಅವರ ವಿದೇಶಾಂಗ ನೀತಿ ತಂಡ ಮತ್ತು ಪ್ರಣಬ್ ಮುಖರ್ಜಿ ಸೇರಿದಂತೆ ಬೆರಳೆಣಿಕೆಯಷ್ಟು ನಿಷ್ಠಾವಂತರಿಂದ, ರಾವ್ ಇತಿಹಾಸದಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ಸ್ಥಾನವನ್ನು ಪಡೆದುಕೊಂಡರು.

ರಾವ್ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ಮಹತ್ತರ ಘಟನೆಗಳು ನಡೆದವು. ಪ್ರಖ್ಯಾತ ಇತಿಹಾಸಕಾರ ಎರಿಕ್ ಹಾಬ್ಸ್‌ಬಾಮ್ ಈ ರೀತಿ ಬರೆಯುತ್ತಾರೆ “ನಾವೆಲ್ಲರೂ ಅವುಗಳನ್ನು ಅನುಭವಿಸಿದ್ದರಿಂದ ಅಲ್ಲ, ಆ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಅವರು ಹೆಗ್ಗುರುತುಗಳೆಂದು ತಿಳಿದಿದ್ದರು. ಅವುಗಳು ಹೆಗ್ಗುರುತುಗಳು ಎಂಬುದನ್ನು ನಾವು ಒಪ್ಪಿಕೊಂಡಿದ್ದರಿಂದ. ” ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿ ರಾವ್ ಮತ್ತು ಅವರ ತಂಡವು ತೆಗೆದುಕೊಂಡ ಆರ್ಥಿಕ ಮತ್ತು ವಿದೇಶಿ ನೀತಿ ಉಪಕ್ರಮಗಳು ದೇಶದ ಇತ್ತೀಚಿನ ಇತಿಹಾಸದಲ್ಲಿ ಒಳಹರಿವಿನ ಅಂಶ ಸೂಚಿಸುವ ಒಂದು ಮಹತ್ತರ ಘಟನೆಯಾಗಿದೆ.

ರಾವ್ ಅವರು ಅಧಿಕಾರದಲ್ಲಿದ್ದ ಮೊದಲ ಕೆಲವು ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ಬಿಕ್ಕಟ್ಟಿನ ನಿರ್ವಹಣೆಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚಿನದನ್ನು ಮಾಡುತ್ತಿರಲಿಲ್ಲ. ನೀತಿ ಕಾರ್ಯಸೂಚಿಯ ದೊಡ್ಡ ಭಾಗಗಳನ್ನು 1980 ರ ದಶಕದಲ್ಲಿ ಸಿದ್ಧಪಡಿಸಿದ ಸುಧಾರಣೆಯ ಕುರಿತಾದ ಅನೇಕ ವರದಿಗಳಲ್ಲಿ ರಚಿಸಲಾಗಿತ್ತು. ಪ್ರಧಾನಿ ಚಂದ್ರಶೇಖರ್ ಅವರ ಅಲ್ಪಾವಧಿಯ ಸರ್ಕಾರವು ಅಂತರರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಹಣಕಾಸು ನಿಧಿಯೊಂದಿಗಿನ ಚರ್ಚೆಗಳಲ್ಲಿ ಅನೇಕ ನೀತಿ ಬದಲಾವಣೆಗಳನ್ನು ಪರಿಚಯಿಸಲು ಒಪ್ಪಿಕೊಂಡಿತ್ತು. ಅವರ ಹಣಕಾಸು ಸಚಿವ ಯಶ್ವಂತ್ ಸಿನ್ಹಾ ಮತ್ತು ವಾಣಿಜ್ಯ ಸಚಿವ ಸುಬ್ರಮಣಿಯನ್ ಸ್ವಾಮಿ ಅದಕ್ಕೆ ಸಹಿ ಹಾಕಿದ್ದರು.

ಜುಲೈ 24, 1991 ರಂದು ಸಿಂಗ್ ಅವರು ತಮ್ಮ ಬಜೆಟ್ ಪ್ರಸ್ತಾಪಗಳನ್ನು ಸಂಸತ್ತಿನಲ್ಲಿ ಮಂಡಿಸಿದಾಗ, ಅವರು ಈ ಎಲ್ಲಾ ವಿಚಾರಗಳನ್ನು ಒಂದು ಸುಸಂಬದ್ಧವಾಗಿ ಒಟ್ಟುಗೂಡಿಸುತ್ತಿದ್ದರು. ಅದೇ ದಿನ, ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿ ರಾವ್ ಅವರು ಕೈಗಾರಿಕಾ ಸಚಿವರಾಗಿದ್ದ ತಮ್ಮ ಸಾಮರ್ಥ್ಯದಿಂದ ಅತ್ಯಂತ ಮಹತ್ವದ ನೀತಿ ಬದಲಾವಣೆ – ಕುಖ್ಯಾತ ಪರವಾನಗಿ-ನಿಯಂತ್ರಣ ಪರವಾನಗಿ ರಾಜ್ ಅನ್ನು ಮುಕ್ತಾಯಗೊಳಿಸಿದರು. ಆರ್ಥಿಕ ಶಕ್ತಿ ಕೇಂದ್ರವಾಗಿ ಭಾರತದ ಏರಿಕೆ ಯಾರ ಸಮಯ ಬಂದಿದೆಯೆಂದು ಹೇಳಲು ವಿಕ್ಟರ್ ಹ್ಯೂಗೋ ಅವರನ್ನು ಉಲ್ಲೇಖಿಸಲು ಅವರು ಧೈರ್ಯದಿಂದ ಮಾಡಿದ ಕಾರಣ ಪರಿಚಯಿಸಲಾದ ಬದಲಾವಣೆಗಳ ಮಹತ್ವವನ್ನು ಸಿಂಗ್ ತಿಳಿದಿದ್ದರು. ಧೈರ್ಯದಿಂದ ತಾವು ತೆಗೆದುಕೊಂಡ ಬದಲಾವಣೆಗಳ ಪರಿಣಾಮ ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿ ರಾವ್ ಅವರಿಗೆ ಗೊತ್ತಿತ್ತು. ಆರ್ಥಿಕ ಶಕ್ತಿಯಾಗಿ ಭಾರತದ ಬೆಳವಣಿಗೆ ಯಾರ ಸಮಯ ಬಂದಿದೆ ಎಂಬ ಕಲ್ಪನೆಗಿಂತ ಜಗತ್ತಿನಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚು ಶಕ್ತಿಶಾಲಿ ಏನೂ ಅಲ್ಲ ಎಂದು ರಾವ್ ಅವರು ವಿಕ್ಟರ್ ಹ್ಯೂಗೊ ಅವರ ಮಾತುಗಳನ್ನು ಉಲ್ಲೇಖಿಸಿದ್ದರು.

1991 ರ ನಂತರ ಜನಿಸಿದವರಲ್ಲಿ ಕೆಲವರು 1990-91ರಲ್ಲಿ ದೇಶದಲ್ಲಿ ಹಿಡಿತ ಸಾಧಿಸಲು ಬಂದ ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ಊಹಿಸಬಹುದು. ಹಿಂದಿನ ಆರು ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ, ಇಬ್ಬರು ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿಗಳನ್ನು ಹತ್ಯೆ ಮಾಡಲಾಗಿತ್ತು, ಭಯೋತ್ಪಾದನೆ ಹೆಚ್ಚುತ್ತಿದೆ ಮತ್ತು ಕ್ಯಾಂಪಸ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ಜಾತಿ ಸಂಘರ್ಷ ಉಲ್ಬಣಗೊಳ್ಳುತ್ತಿತ್ತು. ಬಹುಶಃ ಮಧ್ಯಮ ವರ್ಗದವರು ಪೆರೋನಿಸ್ಟ್ ನಾಯಕನನ್ನು ಬಯಸಿದ್ದರು. ಕಠಿಣ ಕ್ರಮಗಳ ಮೂಲಕ ನಿಯಮ ಪುನಃಸ್ಥಾಪಿಸಲು ಮತ್ತು ಆರ್ಥಿಕತೆಯನ್ನು ಸ್ಥಿರಗೊಳಿಸಲು ಸಮರ್ಥ ಪ್ರಬಲ ವ್ಯಕ್ತಿ. ಬಹುಶಃ ಬಡವರು ಜನಸಾಮಾನ್ಯರನ್ನು ಬಯಸಿದ್ದರು. ಬಹುಶಃ ಸಂಪನ್ನರು ಮತ್ತು ಶ್ರೀಮಂತರು ತಮ್ಮ ಸವಲತ್ತುಗಳನ್ನು ಕಾಪಾಡಿಕೊಳ್ಳುವ ನಾಯಕನನ್ನು ಬಯಸಿದ್ದರು.

ಆರ್ಥಿಕ ಬಿಕ್ಕಟ್ಟು ಮತ್ತು ಕಠಿಣ ಬಾಹ್ಯ ಕಾರ್ಯತಂತ್ರದ ವಾತಾವರಣದಿಂದ ದೇಶವನ್ನು ಮುನ್ನಡೆಸುವಲ್ಲಿ ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳಬೇಕಾದ ಮಹತ್ವದ ನಿರ್ಧಾರಗಳನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳಲು ಸರ್ಕಾರದಲ್ಲಿ ನೀತಿ ನಿರೂಪಕರಿಗೆ ರಾಜಕೀಯ ಹಾಸು ಒದಗಿಸಿದ ಪ್ರಧಾನಿ, ಸ್ವತಃ ಲೊ ಪ್ರೊಫೈಲ್ ರಾಜಕಾರಣಿ ಆಗಿದ್ದರು. ಅವರು “ಮಹಾನ್ ನಾಯಕ” ಅಲ್ಲ. ಅವರು ಬುದ್ಧಿಜೀವಿ, ಪಾಲಿಗ್ಲೋಟ್, ವಿದ್ವಾಂಸರಾಗಿದ್ದರು ಮತ್ತು ಇನ್ನೂ ಕೆಲವರು ಅವರನ್ನು ವಿಶ್ವಗುರು ಎಂದು ಕರೆದರು. ಅಬ್ಬರದ ಭಾಷಣಗಳನ್ನು ಮರೆತುಬಿಡಿ, ಅವರು ಅಷ್ಟೇನೂ ಮಾತನಾಡುವುದಿಲ್ಲ. ““When in doubt, pout!”.!”. “ಯಾವುದೇ ನಿರ್ಧಾರವು ನಿರ್ಧಾರವಲ್ಲ!”. ಇವು ದೇಶದ ಕಾಕ್ಟೈಲ್ ವಲಯಗಳಲ್ಲಿ ಸ್ಟಾಕ್-ಇನ್-ಟ್ರೇಡ್ ರಾವ್ ಜೋಕ್​​ಗಳಾಗಿವೆ.

ಲುಟಿಯೆನ್ಸ್ ದೆಹಲಿ ಎಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಡುವ ದೆಹಲಿ ದರ್ಬಾರ್‌ಗೆ ಹೊರಗಿನವರಾಗಿರುವ ಮೊದಲ ಪ್ರಧಾನಿ ರಾವ್ ಅಲ್ಲ, ಆದರೆ ಪೂರ್ಣ ಅವಧಿಗೆ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸಿದ ಮೊದಲ ವ್ಯಕ್ತಿ ಅವರು. ಲಾಲ್ ಬಹದ್ದೂರ್ ಶಾಸ್ತ್ರಿ ಮತ್ತು ಚರಣ್ ಸಿಂಗ್ ಅವರಂತಹ ಇತರರು ಅಲ್ಪಾವಧಿಯ ಅಧಿಕಾರಾವಧಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದರು. ರಾವ್ ಅವರನ್ನು ಬೇರ್ಪಡಿಸಿದ ಸಂಗತಿಯೆಂದರೆ, ಅವರು ತಮ್ಮ ಸಂಪೂರ್ಣ ಸಾಮರ್ಥ್ಯ, ಅವರ ಕಲಿಕೆ ಮತ್ತು ಬುದ್ಧಿಶಕ್ತಿ ಮತ್ತು ಮೃದುವಾದ ಸ್ಪರ್ಶದ ಮೂಲಕ ಭಾರತದ ಗಣ್ಯರ ಗೌರವವನ್ನು ಗಳಿಸಿದ್ದರು. ಅಲ್ಪಸಂಖ್ಯಾತ ಸರ್ಕಾರದ ಮುಖ್ಯಸ್ಥರಾಗಿ, ನೀತಿಯನ್ನು ತಲುಪಿಸಲು ಅವರು ಇತರರನ್ನು ಕರೆದುಕೊಂಡು ಹೋಗಬೇಕೆಂದು ಅವರು ತಿಳಿದಿದ್ದರು. ಅಲ್ಪಸಂಖ್ಯಾತ ಸರ್ಕಾರದ ನೇತೃತ್ವ ವಹಿಸುವ ಅವರ ಹಿಂದಿನವರಿಗೆ ಇದೇ ರೀತಿಯ ವೈಕಲ್ಯತೆ ಇದ್ದು, ಒಮ್ಮತದ ನಾಯಕತ್ವದ ಕಲೆ ತಿಳಿದಿರಲಿಲ್ಲ ಮತ್ತು ಅಲ್ಪಾವಧಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿತ್ತು. ರಾವ್ ಜನರನ್ನು ತಮ್ಮೊಂದಿಗೆ ಕರೆದೊಯ್ಯುವ ಮೂಲಕ ತಮ್ಮ ಐದು ವರ್ಷಗಳ ಅಧಿಕಾರದಲ್ಲಿದ್ದರು.

ಅವರ ಆರ್ಥಿಕ ನೀತಿಯನ್ನು “ರಹಸ್ಯದಿಂದ ಸುಧಾರಣೆ” ಎಂದು ಕರೆಯುವವರು ರಾವ್ ಅನುಸರಿಸಿದ್ದನ್ನು ವಾಸ್ತವದಲ್ಲಿ ಸುಧಾರಣೆಯೆಂದು ಗುರುತಿಸಲು ವಿಫಲರಾಗಿದ್ದಾರೆ. ಅವರು ಅದನ್ನು “ಮಧ್ಯಮ ಮಾರ್ಗ” ಎಂದು ಕರೆದರು. ಅವರ ಉತ್ತರಾಧಿಕಾರಿಗಳಾದ ಅಟಲ್ ಬಿಹಾರಿ ವಾಜಪೇಯಿ ಮತ್ತು ಮನಮೋಹನ್ ಸಿಂಗ್ ಅವರು ಅನುಸರಿಸಿದ ಅವರ ಒಮ್ಮತದ ವಿಧಾನವು ಅವರಿಗೆ ಮತ್ತು ದೇಶಕ್ಕೆ ಉತ್ತಮ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸಿತು. ದೀರ್ಘಾವಧಿಯಲ್ಲಿ, ಇದು ವಿವೇಚನಾರಹಿತ ಬಹುಸಂಖ್ಯಾತತೆಗಿಂತ ಭಾರತದ ಬಹುಸಂಖ್ಯಾತ ಪ್ರಜಾಪ್ರಭುತ್ವವನ್ನು ಪೂರೈಸುವ ಒಂದು ವಿಧಾನವಾಗಿದೆ.

(ಈ ಅಂಕಣವು ದಿ ಇಂಡಿಯನ್ ಎಕ್ಸ್ ಪ್ರೆಸ್ ನ ಮುದ್ರಣ ಆವೃತ್ತಿಯಲ್ಲಿ ಜೂನ್ 28, 2021 ರಂದು ‘The importance of PV’ ಎಂಬ ಶೀರ್ಷಿಕೆಯಡಿಯಲ್ಲಿ ಪ್ರಕಟವಾಯಿತು. ಬಾರು ಅವರು ನೀತಿ ವಿಶ್ಲೇಷಕರಾಗಿದ್ದಾರೆ. 1991: How P.V. Narasimha Rao Made History (Aleph, 2016) ಎಂಬ ಪುಸ್ತಕವನ್ನು ರಚಿಸಿದವರು ಸಂಜಯ ಬಾರು)

ಇದನ್ನೂ ಓದಿ:  Karnataka SSLC Exam 2021 Timetable: ಜುಲೈ 19 ಹಾಗೂ 22ರಂದು ಎಸ್​ಎಸ್​​ಎಲ್​ಸಿ ಪರೀಕ್ಷೆ- ಶಿಕ್ಷಣ ಸಚಿವ ಸುರೇಶ್ ಕುಮಾರ್

(PV Narasimha Rao India’s first ‘accidental’ prime minister recalling his political career on the occasion of his birth centenary)

Published On - 2:19 pm, Mon, 28 June 21