ಭಾರತೀಯ ಸೇನೆಯಲ್ಲಿ ಮಹಿಳಾ ಯೋಧರ ಪ್ರಾತಿನಿಧ್ಯ

ಅಗ್ನಿಪಥ್ ನೇಮಕಾತಿ (Agnipath) ಯೋಜನೆಗಾಗಿ ಅಗ್ನಿವೀರ್‌ಗಳ ಮೊದಲ ಬ್ಯಾಚ್​​ನಲ್ಲಿ ಶೇ 20 ಅಭ್ಯರ್ಥಿಗಳು ಮಹಿಳೆಯರಾಗಿರುತ್ತಾರೆ. ಅವರನ್ನು ನೌಕಾಪಡೆಯ ವಿವಿಧ ಭಾಗಗಳಿಗೆ ಮತ್ತು ಶಾಖೆಗಳಿಗೆ ಕಳುಹಿಸಲಾಗುವುದು” ಎಂದು ನೌಕಾಪಡೆಯ ಅಧಿಕಾರಿಗಳು ಜುಲೈ ತಿಂಗಳಲ್ಲಿ ಹೇಳಿದ್ದರು. ಇದಕ್ಕಿಂತ ಮುನ್ನ ಜೂನ್ ತಿಂಗಳಲ್ಲಿ ನೌಕಾಪಡೆಯು ಮಹಿಳೆಯರನ್ನು ನಾವಿಕರನ್ನಾಗಿ ನೇಮಿಸಿಕೊಳ್ಳುವುದಾಗಿ ಘೋಷಿಸಿತು, ಅವರನ್ನು ಸಮುದ್ರದಲ್ಲಿ ಹಡಗುಗಳಲ್ಲಿ ನಿಯೋಜನೆ ಮಾಡುವುದಾಗಿ ಘೋಷಿಸಿತು. ಅಂದಹಾಗೆ ಸೇನಾ ಪೊಲೀಸರ ಸಾಮಾನ್ಯ ಕರ್ತವ್ಯ ವಿಭಾಗದ ಮಹಿಳಾ ಅಭ್ಯರ್ಥಿಗಳ ಅಗ್ನಿವೀರ್ ನೇಮಕಾತಿ ರ್ಯಾಲಿ ನವೆಂಬರ್ 1 ರಿಂದ 3 ರವರೆಗೆ ಬೆಂಗಳೂರಿನಲ್ಲಿ ನಡೆಯಲಿದೆ. ರಕ್ಷಣಾ ವಿಭಾಗದ ಹೇಳಿಕೆಯ ಪ್ರಕಾರ, ಕರ್ನಾಟಕ, ಕೇರಳ ಮತ್ತು ಕೇಂದ್ರಾಡಳಿತ ಪ್ರದೇಶವಾದ ಲಕ್ಷದ್ವೀಪ ಮತ್ತು ಮಾಹೆಯ ಮಹಿಳಾ ಅಭ್ಯರ್ಥಿಗಳಿಗೆ ಬೆಂಗಳೂರು ಇ ಮಾಣೆಕ್ ಶಾ ಪರೇಡ್ ಮೈದಾನದಲ್ಲಿ ಈ ನೇಮಕಾತಿ ನಡೆಯಲಿದೆ. ಭಾರತದ 75ನೇ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯೋತ್ಸವದ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ರಕ್ಷಣಾ ಪಡೆಯಲ್ಲಿ ಮಹಿಳೆಯರ ಪ್ರಾತಿನಿಧ್ಯದ ಬಗ್ಗೆ ವಿವರಿಸುವ ಲೇಖನ ಇಲ್ಲಿದೆ.

ಭಾರತೀಯ ಸೇನೆಯಲ್ಲಿ ಮಹಿಳೆಯರು

ಮಹಿಳೆಯರು ವಿವಿಧ ಪಾತ್ರಗಳಲ್ಲಿ ಭಾರತೀಯ ಸಶಸ್ತ್ರ ಪಡೆಗಳಲ್ಲಿ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸುವುದನ್ನು ಮುಂದುವರೆಸುತ್ತಿದ್ದರೂ, ಅವರನ್ನು ಮುಂಚೂಣಿ ಮತ್ತು ಹೋರಾಟದ ಕರ್ತವ್ಯಗಳಲ್ಲಿನಿರ್ಬಂಧಿಸಲಾಗಿದೆ.
ಈ ಹಿಂದೆ 83 ಮಹಿಳೆಯರ ಮೊದಲ ಬ್ಯಾಚ್ ಭಾರತೀಯ ಸೇನೆಗೆ ಸೇನಾ ಪೊಲೀಸ್ ಕಾರ್ಪ್ಸ್ (CMP) ಯಲ್ಲಿ ಸೈನಿಕರಾಗಿ ಸೇರ್ಪಡೆಗೊಂಡಾಗ 2021 ರವರೆಗೆ ಮಹಿಳೆಯರನ್ನು ಮಿಲಿಟರಿಯಲ್ಲಿ ಅಧಿಕಾರಿಗಳಾಗಿ ಮಾತ್ರ ನಿಯೋಜಿಸಲಾಗಿತ್ತು. ಅಧಿಕಾರಿಗಳಾಗಿದ್ದರೂ, ಮಹಿಳೆಯರಿಗೆ ಎಲ್ಲಾ ವಿಭಾಗಗಳಲ್ಲಿ ಕಾಯಂ ಸೇವೆ(PC) ನೀಡಲಾಗಿಲ್ಲ. 2008 ರಲ್ಲಿಮಹಿಳೆಯರು ನ್ಯಾಯಾಧೀಶರ ಅಡ್ವೊಕೇಟ್ ಜನರಲ್ ಕಾರ್ಪ್ಸ್ ಮತ್ತು ಆರ್ಮಿ ಎಜುಕೇಶನ್ ಕಾರ್ಪ್ಸ್‌ನಲ್ಲಿ ಕಾಯಂ ಸೇವೆ ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದರು. ಹಿಂದೂಸ್ತಾನ್ ಟೈಮ್ಸ್‌ನ ವರದಿಯ ಪ್ರಕಾರ, ಮಹಿಳಾ ಅಧಿಕಾರಿಗಳು ಅಲ್ಲಿಯವರೆಗೆ ವೈದ್ಯಕೀಯ ವಿಭಾಗದಲ್ಲಿ ಮಾತ್ರ ಕಾಯಂ ಸೇವೆ ನೀಡುತ್ತಿದ್ದರು.

ದಿ ಟ್ರಿಬ್ಯೂನ್ ಪ್ರಕಾರ ತಾತ್ಕಾಲಿಕ ಸೇವೆ (SSC)ನಲ್ಲಿ ಅಧಿಕಾರಿಗಳು 10-14 ವರ್ಷಗಳವರೆಗೆ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸುತ್ತಾರೆ. ಒಂದು ಕಾಯಂ ಸೇವೆಯ ಅವಕಾಶ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ, ಅವರು ನಿವೃತ್ತಿ ವಯಸ್ಸಿನವರೆಗೆ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸಲು ಅರ್ಹರಾಗಿರುತ್ತಾರೆ. ಮಹಿಳೆಯರನ್ನು 1992 ರಿಂದ ಸೇನೆಯಲ್ಲಿ SSC ಅಧಿಕಾರಿಗಳಾಗಿ ನಿಯೋಜಿಸಲಾಗಿದೆ. ಮಹಿಳಾ ಎಸ್‌ಎಸ್‌ಸಿ ಅಧಿಕಾರಿಗಳು ಆರಂಭದಲ್ಲಿ ಐದು ವರ್ಷಗಳ ಕಾಲ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸಿದರು, ಅದನ್ನು ಇನ್ನೂ ಐದು ವರ್ಷಗಳವರೆಗೆ ವಿಸ್ತರಿಸಬಹುದಾಗಿತ್ತು. 2006 ರಲ್ಲಿ ಅವರಿಗೆ ಗರಿಷ್ಠ 14 ವರ್ಷಗಳವರೆಗೆ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸಲು ಅವಕಾಶ ನೀಡಲಾಯಿತು ಎಂದು ಹಿಂದೂಸ್ತಾನ್ ಟೈಮ್ಸ್ ವರದಿ ಹೇಳಿದೆ.

ಜುಲೈ 2020 ರಲ್ಲಿ ರಕ್ಷಣಾ ಸಚಿವಾಲಯವು ಮಹಿಳೆಯರಿಗೆ ಭಾರತೀಯ ಸೇನೆಯ ಇತರ ಎಂಟು ವಿಭಾಗಗಳಲ್ಲಿ ಅಂದರೆ – ಆರ್ಮಿ ಏರ್ ಡಿಫೆನ್ಸ್ (ಎಎಡಿ), ಸಿಗ್ನಲ್‌ಗಳು, ಎಂಜಿನಿಯರ್‌ಗಳು, ಆರ್ಮಿ ಏವಿಯೇಷನ್, ಎಲೆಕ್ಟ್ರಾನಿಕ್ಸ್ ಮತ್ತು ಮೆಕ್ಯಾನಿಕಲ್ ಇಂಜಿನಿಯರ್‌ಗಳು (ಇಎಂಇ), ಆರ್ಮಿ ಸರ್ವಿಸ್ ಕಾರ್ಪ್ಸ್ (ಎಎಸ್‌ಸಿ), ಆರ್ಮಿ ಆರ್ಡಿನೆನ್ಸ್ ಕಾರ್ಪ್ಸ್ (AOC), ಮತ್ತು ಇಂಟೆಲಿಜೆನ್ಸ್ ಕಾರ್ಪ್ಸ್ ನಲ್ಲಿ ಕಾಯಂ ಸೇವೆಯ ಅವಕಾಶ ನೀಡಿತು.
ಭಾರತೀಯ ವಾಯುಪಡೆಯಲ್ಲಿ, ರಕ್ಷಣಾ ಸಚಿವಾಲಯದ ಪ್ರಕಾರ, ಕೆಲವು ಪೈಲಟಿಂಗ್ ಶಾಖೆಗಳು, ನ್ಯಾವಿಗೇಷನ್ ಶಾಖೆ, ಏರೋನಾಟಿಕಲ್ ಎಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್ (ಮೆಕ್ಯಾನಿಕಲ್), ಏರೋನಾಟಿಕಲ್ ಎಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್ (ಎಲೆಕ್ಟ್ರಾನಿಕ್ಸ್), ಆಡಳಿತ, ಲಾಜಿಸ್ಟಿಕ್ಸ್, ಅಕೌಂಟ್ಸ್, ಶಿಕ್ಷಣ ಮತ್ತು ಹವಾಮಾನಶಾಸ್ತ್ರದ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಮಹಿಳೆಯರಿಗೆ ಕಾಯಂ ಸೇವೆಯನ್ನು ಅನುಮತಿಸಲಾಗಿದೆ.

ರಕ್ಷಣಾ ಸಚಿವಾಲಯದ ಪ್ರಕಾರ ಭಾರತೀಯ ನೌಕಾಪಡೆಯಲ್ಲಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಾಹಕ (ಲಾಜಿಸ್ಟಿಕ್ಸ್), ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಾಹಕ (ವೀಕ್ಷಕರು), ಶಿಕ್ಷಣ (ಸಾಮಾನ್ಯ ಸೇವೆ), ಶಿಕ್ಷಣ (Met), ಇಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್ (ನೇವಲ್ ಕನ್ಸ್ಟ್ರಕ್ಟರ್) ಶಾಖೆಗಳಲ್ಲಿ ಮಹಿಳೆಯರಿಗೆ ಕಾಯಂ ಸೇವೆ ಅನುಮತಿಸಲಾಗಿದೆ.

ಯುದ್ಧ ಹೋರಾಟ ಕರ್ತವ್ಯದಲ್ಲಿ ಮಹಿಳೆಯರು

ಮುಂಚೂಣಿ ಯುದ್ಧದ ಪಾತ್ರವಾಗಿರುವ ಭಾರತೀಯ ವಾಯುಪಡೆಯಲ್ಲಿ ಮಹಿಳೆಯರನ್ನು ಫೈಟರ್ ಪೈಲಟ್‌ಗಳಾಗಿ ನಿಯೋಜಿಸಲಾಗಿದೆ. ನೌಕಾಪಡೆಯ ವಿಚಕ್ಷಣ ವಿಮಾನದ ವೀಕ್ಷಕರು ಮತ್ತು ಪೈಲಟ್‌ಗಳಾಗಿ ಮಹಿಳೆಯರು ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸುತ್ತಾರೆ. ಇವು ಹೋರಾಟದ ಕರ್ತವ್ಯದಲ್ಲಿರುವ ಪಾತ್ರಗಳಾಗಿವೆ.
ಭಾರತೀಯ ಸೇನೆಯಲ್ಲಿ ಮಹಿಳೆಯರಿಗೆ ಮೊದಲ ಮಾರ್ಗಗಳೆಂದರೆ ವೈದ್ಯಕೀಯ ಮತ್ತು ಶುಶ್ರೂಷೆ. ಈ ವಿಭಾಗಗಳಲ್ಲಿ ಮಹಿಳಾ ಅಧಿಕಾರಿಗಳು ಜಮ್ಮು ಮತ್ತು ಕಾಶ್ಮೀರದ ಗಡಿ ನಿಯಂತ್ರಣ ರೇಖೆಗೆ (ಎಲ್‌ಒಸಿ) 1.5-2 ಕಿಮೀ ದೂರದಲ್ಲಿಯೂ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸಿದ್ದಾರೆ.

ಈ ಪಾತ್ರಗಳಲ್ಲದೆ  ಸಿಗ್ನಲ್ಸ್ ಕಾರ್ಪ್ಸ್‌ನಂತಹ ಇತರ ಪಾತ್ರಗಳಲ್ಲಿ ಮಹಿಳೆಯರು ಗಡಿ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಇದಲ್ಲದೆ, ಸೈನ್ಯದಲ್ಲಿ ಪದಾತಿಸೈನ್ಯ ಮತ್ತು ನೌಕಾಪಡೆಯಲ್ಲಿ ಜಲಾಂತರ್ಗಾಮಿ ನೌಕೆಗಳಲ್ಲಿ ಮಹಿಳೆಯರಿಗೆ ಇನ್ನೂ ಅವಕಾಶವಿಲ್ಲ.

ಸೇನೆಯಲ್ಲಿ ಮಹಿಳೆಯರಿಗೆ ಸಮಸ್ಯೆಗಳು, ಹಕ್ಕುಗಳಿಗಾಗಿ ಚಳುವಳಿ

ಭಾರತೀಯ ಸಶಸ್ತ್ರ ಪಡೆಗಳಲ್ಲಿ ಮಹಿಳೆಯರ ಕ್ರಮೇಣ ಸೇರ್ಪಡೆಯ ಹೊರತಾಗಿಯೂ, ಅವರು ಇನ್ನೂ ಅಲ್ಪಸಂಖ್ಯಾತರಾಗಿದ್ದಾರೆ. ಜಲಾಂತರ್ಗಾಮಿ ನೌಕೆಗಳು ಮತ್ತು ಪದಾತಿ ದಳಗಳಂತಹ ಹಲವಾರು ಶಾಖೆಗಳಲ್ಲಿ ಇವರಿಗೆ ಸ್ಥಾನ ಲಭಿಸಿಲ್ಲ. ತಾರತಮ್ಯ ಮತ್ತು ಕಿರುಕುಳದ ಸಮಸ್ಯೆಗಳೂ ಇವೆ, ಲೈಂಗಿಕ ಕಿರುಕುಳ ಮತ್ತು ತಾರತಮ್ಯದ ಬಗ್ಗೆ ದೂರು ನೀಡುವ ಮಹಿಳಾ ಸಿಬ್ಬಂದಿಯ ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ ಹಲವಾರು ಪ್ರಕರಣಗಳು ಪಡೆಗಳಿಂದ ಕೇಳಿಬರುತ್ತಿವೆ. ಮಹಿಳಾ ಅಧಿಕಾರಿಗಳಿಂದ ಸಮಾನ ಮತ್ತು ನ್ಯಾಯೋಚಿತ ವರ್ತನೆಗಾಗಿ ಕಾನೂನು ಅಭಿಯಾನವೂ ನಡೆದಿದೆ, ಅದು ಭಾರತದ ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟ್‌ ಮೆಟ್ಟಿಲೇರಿದೆ.  2020 ರಲ್ಲಿ ಭಾರತೀಯ ಸೇನೆಯ ಇನ್ನೂ ಎಂಟು ಶಾಖೆಗಳನ್ನು ಮಹಿಳಾ ಅಧಿಕಾರಿಗಳಿಗೆ ತೆರೆಯುವ ರಕ್ಷಣಾ ಸಚಿವಾಲಯದ ನಿರ್ಧಾರವನ್ನು ಸುಪ್ರೀಂಕೋರ್ಟ್ ಕಿರು ಸೇವಾ ಆಯೋಗದ ಮಹಿಳಾ ಅಧಿಕಾರಿಗಳಿಗೆ ಕಾಯಂ ಸೇವೆ ಅನುಮತಿಸಿದ ಐದು ತಿಂಗಳ ನಂತರ ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳಲಾಗಿದೆ ಎಂದು ದಿ ಟ್ರಿಬ್ಯೂನ್ ವರದಿ ಮಾಡಿದೆ.