ಹಬ್ಬ ಹರಿದಿನಗಳಲ್ಲಿ ರಂಗೋಲಿ ಮತ್ತು ತೋರಣ ಕಟ್ಟುವುದರ ಮಹತ್ವವೇನು?

ರಂಗೋಲಿ ಮತ್ತು ತೋರಣ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಹಬ್ಬ ಹರಿದಿನಗಳ ಆಚರಣೆಯ ಅವಿಭಾಜ್ಯ ಅಂಗವಾಗಿದೆ. ಅವು ಮನೆಗಳು ಮತ್ತು ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಸ್ಥಳಗಳನ್ನು ಅಲಂಕರಿಸುವ ಸುಂದರವಾದ ಧಾರ್ಮಿಕ ಅಲಂಕಾರಗಳಾಗಿವೆ. ಹಬ್ಬದ ವಾತಾವರಣವನ್ನು ಸೃಷ್ಟಿಸುತ್ತದೆ. ರಂಗೋಲಿಯು ವರ್ಣರಂಜಿತ ಪುಡಿಗಳನ್ನು ಬಳಸಿ ಸಂಕೀರ್ಣವಾದ, ಚಿತ್ತಾಕರ್ಷಕ, ಮನಸಿಗೆ ಮುದ ನೀಡುವ ಮಾದರಿಗಳು ಮತ್ತು ವಿನ್ಯಾಸಗಳನ್ನು ರಚಿಸುವುದನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರುವ ಒಂದು ಕಲಾ ಪ್ರಕಾರವಾಗಿದೆ. ಇನ್ನು ಹಚ್ಚಹಸಿರಿನ ತೋರಣವು ಬಾಗಿಲು ಮತ್ತು ಕಿಟಕಿಗಳ ಮೇಲೆ ತೂಗುಹಾಕಲ್ಪಟ್ಟ ಅಲಂಕಾರವಾಗಿದೆ.

ಭಾರತದಲ್ಲಿ ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಹಬ್ಬಗಳ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ರಂಗೋಲಿ ಬಿಡಿಸುವುದು ಜನಪ್ರಿಯ ಸಂಪ್ರದಾಯವಾಗಿದೆ. ಇದು ಶತಮಾನಗಳಿಂದ ಆಚರಣೆಯಲ್ಲಿರುವ ಒಂದು ಕಲಾ ಪ್ರಕಾರವಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಅತಿಥಿಗಳನ್ನು ಸ್ವಾಗತಿಸುವ ಮತ್ತು ದೇವರು ಮತ್ತು ದೇವತೆಗಳನ್ನು ಗೌರವಿಸುವ ವಿಧಾನವಾಗಿದೆ. ರಂಗೋಲಿಯನ್ನು ಬಣ್ಣದ ಪುಡಿ, ಹೂವುಗಳು, ಅಕ್ಕಿ ಹಿಟ್ಟು ಮತ್ತು ಮರಳಿನಂತಹ ವಿವಿಧ ವಸ್ತುಗಳನ್ನು ಬಳಸಿ ತಯಾರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ರಂಗೋಲಿಯ ಕೆಲವು ಸಾಮಾನ್ಯ ಹೆಸರುಗಳು ಅಲ್ಪನಾ (ಪಶ್ಚಿಮ ಬಂಗಾಳ), ಜೋತಿ (ಒರಿಸ್ಸಾ), ಚೌಕ್ ಪೂರ್ಣ (ಛತ್ತೀಸ್‌ಗಢ), ಸಂಸ್ಕಾರ ಭಾರತಿ (ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರ), ಮತ್ತು ಕೋಲಂ (ತಮಿಳುನಾಡು).

ರಂಗೋಲಿ ಎಂಬ ಪದವು ಎರಡು ಪದಗಳಿಂದ ಬಂದಿದೆ – ‘ರಂಗ’ ಅಂದರೆ ಬಣ್ಣ ಮತ್ತು ‘ಆವಲ್ಲಿ’ ಅಂದರೆ ಸಾಲುಗಳು ಅಥವಾ ಗೆರೆಗಳು. ರಂಗೋಲಿ ಮಾದರಿಗಳನ್ನು ಕೈಯಿಂದ ರಚಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ವಿವಿಧ ರೀತಿಯ ವಿನ್ಯಾಸಗಳಿವೆ, ಅವುಗಳಲ್ಲಿ ಕೆಲವು ಹೂವುಗಳು, ಎಲೆಗಳು ಮತ್ತು ಪ್ರಾಣಿಗಳಂತಹ ಪ್ರಕೃತಿಯಿಂದ ಪ್ರೇರಿತವಾಗಿವೆ. ಇತರ ವಿನ್ಯಾಸಗಳು ಹೆಚ್ಚು ಅಮೂರ್ತ ಮತ್ತು ರೇಖಾಗಣಿತದ ಪರಿಭಾಷೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿವೆ.

ಹಬ್ಬ ಹರಿದಿನಗಳಲ್ಲಿ ರಂಗೋಲಿ ತಯಾರಿಕೆಯ ಮಹತ್ವ:
ಯಾವುದೇ ಆಚರಣೆಗೆ ಸೌಂದರ್ಯ ಸಂಭ್ರವನ್ನು ಸೇರಿಸಲು ರಂಗೋಲಿ ಅತ್ಯುತ್ತಮ ಮಾರ್ಗವಾಗಿದೆ. ದೀಪಾವಳಿಯ ಸಮಯದಲ್ಲಿ, ಸಂಪತ್ತು ಮತ್ತು ಸಮೃದ್ಧಿಯ ದೇವತೆಯಾದ ಲಕ್ಷ್ಮಿ ದೇವಿಯನ್ನು ಸ್ವಾಗತಿಸುವ ಮಾರ್ಗವಾಗಿ ಮನೆಗಳ ಮುಂದೆ ರಂಗೋಲಿಯನ್ನು ರಚಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ರಂಗೋಲಿ ವಿನ್ಯಾಸವನ್ನು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಅಕ್ಕಿ ಹಿಟ್ಟಿನಿಂದ ತಯಾರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ, ಇದನ್ನು ಅರಿಶಿನ, ಕುಂಕುಮ ಮತ್ತು ನೀಲಿಯಂತಹ ನೈಸರ್ಗಿಕ ಬಣ್ಣಗಳಿಂದ ಬಣ್ಣಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.

ರಂಗೋಲಿಯ ಕೆಲವು ಮಹತ್ವಗಳು:
ರಂಗೋಲಿಯಲ್ಲಿ ಬಳಸುವ ಬಣ್ಣಗಳು ಮನಸು-ದೇಹಕ್ಕೆ ಗುಣಪಡಿಸುವ ಗುಣಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿವೆ. ಮುಖ್ಯವಾಗಿ ರಂಗೋಲಿಯನ್ನು ರಚಿಸುವ ಕ್ರಿಯೆಯನ್ನು ಧ್ಯಾನ/ ಏಕಾಗ್ರತೆಯ ಒಂದು ರೂಪವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಇದು ಮನೆಗೆ ಮತ್ತು ಅದರಲ್ಲಿ ವಾಸಿಸುವ ಜನರಿಗೆ ಸಕಾರಾತ್ಮಕತೆ ಮತ್ತು ಸಂತೋಷ ಸಂಭ್ರಮವನ್ನು ತರುತ್ತದೆ. ರಂಗೋಲಿ ರಚಿಸುವುದು ಕೇವಲ ಕೌಶಲ್ಯವಲ್ಲ; ಇದು ಸೃಷ್ಟಿಕರ್ತನನ್ನು ಸೃಜನಶೀಲ ಮತ್ತು ಕಾಲ್ಪನಿಕ ಲೋಕದಲ್ಲಿ ವಿಹರಿಸುವಂತೆ ಮಾಡುತ್ತದೆ. ರಂಗೋಲಿಯು ಪೀಳಿಗೆಯಿಂದ ಪೀಳಿಗೆಗೆ ರವಾನೆಯಾಗಿರುವ ಸಂಪ್ರದಾಯವಾಗಿದೆ. ಪ್ರತಿ ಪೀಳಿಗೆಯು ಕಲಾ ಪ್ರಕಾರಕ್ಕೆ ತಮ್ಮ ವಿಶಿಷ್ಟ ಸ್ಪರ್ಶವನ್ನು ಸೇರಿಸುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಮೌಲ್ಯಗಳನ್ನು ಸಂರಕ್ಷಿಸುತ್ತದೆ.

ರಂಗೋಲಿಯ ಹುಟ್ಟಿನ ಹಿಂದಿನ ಕಥೆ
ಲೋಪಾಮುದ್ರೆ ಒಬ್ಬ ಪವಿತ್ರ ಪುರುಷ ಅಗಸ್ತ್ಯ ಋಷಿಯ ಪತ್ನಿ. ಅವರು ಇತರರಿಂದ ದೂರವಿರುವ ಶಾಂತ ಸ್ಥಳದಲ್ಲಿ ವಾಸಿಸುತ್ತಿದ್ದರು ಮತ್ತು ಅವರನ್ನು ಸನ್ಯಾಸಿಗಳೆಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಡುತ್ತಿದ್ದರು. ಲೋಪಾಮುದ್ರೆಯು ತನ್ನ ಪತಿಗೆ ದೇವರುಗಳನ್ನು ಗೌರವಿಸಲು ಸಹಾಯ ಮಾಡಲು ಬಯಸಿದಳು, ಆದ್ದರಿಂದ ಅವಳು ಯಜ್ಞಕುಂಡ ಎಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಡುವ ಅವರ ಪೂಜಾ ಸ್ಥಳವನ್ನು ರಂಗೋಲಿ ಎಂಬ ಸುಂದರವಾದ ಅಲಂಕಾರಗಳಿಂದ ಕಂಗೊಳಿಸುವಂತೆ ಮಾಡಿದಳು.

ಅವಳು ತನ್ನ ಬಣ್ಣಗಳನ್ನು ಬಿಡಿಸಲು ಪ್ರಕೃತಿಯ ಐದು ಅಂಶಗಳನ್ನು (ಆಕಾಶ, ಗಾಳಿ, ನೀರು, ಭೂಮಿ ಮತ್ತು ಬೆಂಕಿ) ಕೇಳಿದಳು. ಅದರಂತೆ ಅವಳು ಆಕಾಶದಿಂದ ನೀಲಿ, ನೀರಿನಿಂದ ಹಸಿರು, ನೆಲದಿಂದ ಕಪ್ಪು, ಬೆಂಕಿಯಿಂದ ಕೆಂಪು ಮತ್ತು ಗಾಳಿಯಿಂದ ಬಿಳಿಯನ್ನು ಸಂಗ್ರಹಿಸಿದಳು. ನಂತರ, ಲೋಪಾಮುದ್ರೆ ಈ ಬಣ್ಣಗಳನ್ನು ಅಕ್ಕಿ ಹಿಟ್ಟು, ಬೇಳೆ, ಹೂವುಗಳು ಮತ್ತು ಮಸಾಲೆಗಳೊಂದಿಗೆ ಬೆರೆಸಿ ಸುಂದರವಾದ ರಂಗೋಲಿ ವಿನ್ಯಾಸಗಳನ್ನು ರಚಿಸಿದಳು.

ಇನ್ನೊಂದು ಕಥೆಯೆಂದರೆ ಸೀತಾ ಮಾತೆ ಶ್ರೀರಾಮನನ್ನು ಪ್ರೀತಿಸಿದಾಗ ಅವಳು ಸ್ವಲ್ಪ ಅಕ್ಕಿ ಪುಡಿಯನ್ನು ಬಳಸಿ ಅದನ್ನು ನೀರಿನಲ್ಲಿ ಬೆರೆಸಿದಳು. ಆ ಪುಡಿಯನ್ನು ಬಳಸಿ ಅವಳು ರಂಗೋಲಿಯನ್ನು ಮಾಡಿದಳು. ಮತ್ತು ತನಗೆ ಶ್ರೀರಾಮನನ್ನು ಪತಿಯಾಗಿ ನೀಡುವಂತೆ ಗೌರಿಯಲ್ಲಿ ಪ್ರಾರ್ಥಿಸಿದಳು. ಇನ್ನು, ರುಕ್ಮಿಣಿಯು (ಕೃಷ್ಣನ ಹೆಂಡತಿ) ದ್ವಾರಕೆಯಲ್ಲಿ ನೆಲೆಸಿದ್ದಾಗ ರಂಗೋಲಿ ಹಾಕುವುದನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದಳು ಎಂಬ ಕಥೆಯೂ ಇದೆ. ಹಾಗಾಗಿ ಗುಜರಾತ್‌ನಲ್ಲಿ ರಂಗೋಲಿಯನ್ನು ರುಕ್ಮಿಣಿಯ ಸಂಗಾತಿಯಾಗಿ ‘ಸತಿಯಾ’ ಎಂದು (Satiya) ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ.

ಹಬ್ಬ ಹರಿದಿನಗಳಲ್ಲಿ ತೋರಣ ಕಟ್ಟುವುದು:
ಭಾರತದಲ್ಲಿ ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಹಬ್ಬ ಹರಿದಿನಗಳಲ್ಲಿ ತೋರಣ ಮತ್ತೊಂದು ಜನಪ್ರಿಯ ಅಲಂಕಾರವಾಗಿದೆ. ತೋರಣ ಎನ್ನುವುದು ಅತಿಥಿಗಳನ್ನು ಸ್ವಾಗತಿಸಲು ಬಾಗಿಲು ಮತ್ತು ಕಿಟಕಿಗಳ ಮೇಲೆ ತೂಗುಹಾಕಲ್ಪಟ್ಟ ಅಲಂಕಾರವಾಗಿದೆ. ಇದನ್ನು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಹೂವುಗಳು, ಎಲೆಗಳು, ಬಣ್ಣದ ಪೇಪರು ಅಥವಾ ಮಣಿಗಳಿಂದ ತಯಾರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ವಿವಿಧ ಆಕಾರಗಳು ಮತ್ತು ಗಾತ್ರಗಳಲ್ಲಿ ಬರುತ್ತದೆ.

ತೋರಣದ ಉಲ್ಲೇಖವು ರುದ್ರ ಸಂಹಿತೆಯಂತಹ ಪುರಾಣಗಳಲ್ಲಿ ಕಂಡುಬರುತ್ತದೆ. ಚಂಡಿಕಾ ದೇವಿಯ ನಿವಾಸವಾದ ಕಾಮರೂಪ ದೇವರ ನಗರವನ್ನು ಉಲ್ಲೇಖಿಸುವಾಗ ಮತ್ತು ಹಿಮವತ್ಪುರ ನಗರವನ್ನು ವಿವರಿಸುವಾಗ ‘ತೋರಣ’ ಎಂಬ ಪದವನ್ನು ಉಲ್ಲೇಖಿಸಲಾಗಿದೆ. ಇದರ ಹೊರತಾಗಿ ವಾಸ್ತುಶಾಸ್ತ್ರ ಮತ್ತು ಜ್ಯೋತಿಷ್ಯಶಾಸ್ತ್ರವು ತೋರಣವನ್ನು ಪ್ರಮುಖವಾಗಿ ಪರಿಗಣಿಸುತ್ತದೆ.

ತೋರಣ ಎಂಬ ಪದವು ಸಂಸ್ಕೃತ ಪದವಾದ ‘ತೋರಣ’ದಿಂದ ಬಂದಿದೆ, ಇದರರ್ಥ ಹೆಬ್ಬಾಗಿಲು. ತೋರಣಗಳನ್ನು ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕವಾಗಿ ಮಾವಿನ ಎಲೆಗಳಿಂದ ಮಾಡಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು, ಇದನ್ನು ಹಿಂದೂ ಧರ್ಮದಲ್ಲಿ ಮಂಗಳಕರವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗಿದೆ. ಹಾರವನ್ನು ಮಾಡಲು ಎಲೆಗಳನ್ನು ಒಟ್ಟಿಗೆ ಜೋಡಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ, ನಂತರ ಅದನ್ನು ಮನೆಯ ಪ್ರವೇಶದ್ವಾರದಲ್ಲಿ ಹೂವುಗಳೊಂದಿಗೆ ಅಲಂಕಾರಿಕವಾಗಿ ನೇತುಹಾಕಲಾಗುತ್ತದೆ.

ಇನ್ನು ತೋರಣಗಳನ್ನು ಕಾಲಕ್ಕೆ ತಕ್ಕಂತೆ ವಿವಿಧ ವಿನ್ಯಾಸಗಳು, ವಿಭಿನ್ನ ಬಣ್ಣಗಳು ಮತ್ತು ವಸ್ತುಗಳಿಂದ ಮಾಡುತ್ತಾ ವಿಕಸನಗೊಳಿಸಲಾಗಿದೆ. ಮತ್ತು ಪ್ರತಿ ವಿನ್ಯಾಸವು ತನ್ನದೇ ಆದ ಪ್ರಾಮುಖ್ಯತೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಇದರ ಮಹತ್ವ ಹೀಗಿದೆ:

ಬಗೆಬಗೆಯ ಸುವಾಸನೆಭರಿತ ಹೂವುಗಳಿಂದ ಮಾಡಿದ ತೋರಣ ಅದೃಷ್ಟ ಮತ್ತು ಸಮೃದ್ಧಿಯನ್ನು ತರುತ್ತದೆ ಎಂಬುದು ನಂಬಿಕೆ. ನಕಾರಾತ್ಮಕತೆ ಮತ್ತು ದುಷ್ಟರನ್ನು ದೂರವಿಡಲು ಮತ್ತು ಮನೆಗೆ ಅದೃಷ್ಟವನ್ನು ತರಲು ಅವುಗಳನ್ನು ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಕುಟುಂಬಕ್ಕೆ ಆಶೀರ್ವಾದವನ್ನು ತರಲು ಹಬ್ಬಗಳು, ಮದುವೆಗಳು ಮತ್ತಿತರ ಶುಭ ಸಂದರ್ಭಗಳಲ್ಲಿ ಅವುಗಳನ್ನು ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ.

ರಂಗೋಲಿ ಮತ್ತು ತೋರಣವು ಹಬ್ಬ ಹರಿದಿನ ಆಚರಣೆಯ ಸಂಭ್ರಮ ಉತ್ಸಾಹವನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸುತ್ತದೆ. ರಂಗೋಲಿ ಒಂದು ಸುಂದರ ಕಲಾ ಪ್ರಕಾರವಾಗಿದ್ದು ಅದು ಸೃಜನಶೀಲತೆ ಮತ್ತು ಕಲ್ಪನೆಯನ್ನು ಒಟ್ಟಿಗೆ ಮೂಡಿಸುತ್ತದೆ. ಇದು ಮನೆಗೆ ಸಮೃದ್ಧಿ ಮತ್ತು ಸಕಾರಾತ್ಮಕತೆಯನ್ನು ಸ್ವಾಗತಿಸುವ ಒಂದು ಮಾರ್ಗವಾಗಿದೆ. ಮತ್ತೊಂದೆಡೆ ತೋರಣವು ಆತಿಥ್ಯ ಮತ್ತು ಸ್ವಾಗತ ಕೋರುವುದರ ಸಂಕೇತವಾಗಿದೆ.