Unin Budget 2024: ನೆಹರೂರಿಂದ ತೊಡಗಿ ರಾಜೀವ್ ಗಾಂಧಿ ವರೆಗೆ: ಬಜೆಟ್ ಮಂಡಿಸಿದ ಪ್ರಧಾನಿಗಳ ವಿವರ ಇಲ್ಲಿದೆ ನೋಡಿ
ಇಂದು (ಫೆಬ್ರವರಿ 1) ಕೇಂದ್ರ ಬಜೆಟ್ (Union Budget 2024) ಮಂಡನೆಯಾಗುತ್ತಿದೆ. ಹಣಕಾಸು ಸಚಿವೆ ನಿರ್ಮಲಾ ಸೀತಾರಾಮನ್ (Nirmala Sitharaman) ಅವರು ತಮ್ಮ ಮೊದಲ ಮಧ್ಯಂತರ ಬಜೆಟ್ ಮಂಡಿಸುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. ಆದರೆ ದೇಶದಲ್ಲಿ ಹಣಕಾಸು ಸಚಿವರಿಗೆ ಬಜೆಟ್ ಮಂಡನೆ ಸಾಧ್ಯವಾಗದೇ ಹಲವು ಬಾರಿ ಪ್ರಧಾನಿಯೇ ಬಜೆಟ್ ಮಂಡಿಸಿದ ಸಂದರ್ಭಗಳೂ ಇವೆ. ಅವುಗಳ ವಿವರ ಇಲ್ಲಿದೆ.
ಹಣಕಾಸು ಸಚಿವೆ ನಿರ್ಮಲಾ ಸೀತಾರಾಮನ್ ಅವರು ತಮ್ಮ ಮೊದಲ ಮಧ್ಯಂತರ ಬಜೆಟ್ ಅನ್ನು ರಂದು ಮಂಡಿಸುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. ಆದಾಗ್ಯೂ, ಭಾರತದ ಇತಿಹಾಸದಲ್ಲಿ, ಬಜೆಟ್ ಮಂಡಿಸಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗದ ಅನೇಕ ಹಣಕಾಸು ಮಂತ್ರಿಗಳು ಇದ್ದಾರೆ. ಆವಾಗಲೆಲ್ಲ ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿಗಳು ಬಜೆಟ್ ಮಂಡಿಸಿದ್ದಾರೆ.
ಜವಾಹರಲಾಲ್ ನೆಹರು ಅವರು ದೇಶದ ಮೊದಲ ಪ್ರಧಾನಿ ಮಾತ್ರವಲ್ಲ, ದೇಶದ ಬಜೆಟ್ ಮಂಡಿಸಿದ ಮೊದಲ ಪ್ರಧಾನಿಯೂ ಹೌದು. ಜಸ್ಟಿಸ್ ಚಾಗ್ಲಾ ಆಯೋಗವು ಟಿ.ಟಿ.ಕೃಷ್ಣಮಾಚಾರಿ ಅವರನ್ನು ಭ್ರಷ್ಟಾಚಾರದಲ್ಲಿ ತಪ್ಪಿತಸ್ಥರೆಂದು ಘೋಷಿಸಿದಾಗ, ಅವರು ಹಣಕಾಸು ಸಚಿವ ಸ್ಥಾನಕ್ಕೆ ರಾಜೀನಾಮೆ ನೀಡಿದರು ಮತ್ತು ಪಂಡಿತ್ ನೆಹರು 1958-59 ರ ಬಜೆಟ್ ಮಂಡಿಸಿದರು.
ನೆಹರೂ ನಂತರ ಅವರ ಪುತ್ರಿ ಇಂದಿರಾ ಗಾಂಧಿ ಕೂಡ ಪ್ರಧಾನಿಯಾಗಿದ್ದ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ದೇಶದ ಬಜೆಟ್ ಮಂಡಿಸಿದ್ದರು. ಮೊರಾರ್ಜಿ ದೇಸಾಯಿ ಅವರು ಹಣಕಾಸು ಸಚಿವಾಲಯಕ್ಕೆ ರಾಜೀನಾಮೆ ನೀಡಿದ ನಂತರ ಇಂದಿರಾ ಗಾಂಧಿಯವರು 1970 ರಲ್ಲಿ ಬಜೆಟ್ ಮಂಡಿಸಿದರು. ದೇಶದ ಮೊದಲ ಮಹಿಳಾ ಹಣಕಾಸು ಸಚಿವೆಯೂ ಆದರು. ಅವರ ನಂತರ ನಿರ್ಮಲಾ ಸೀತಾರಾಮನ್ ದೇಶದ ಮೊದಲ ಪೂರ್ಣಾವಧಿ ಮಹಿಳಾ ಹಣಕಾಸು ಸಚಿವರಾದರು.
ಇಂದಿರಾ ಗಾಂಧಿಯವರ ನಂತರ ರಾಜೀವ್ ಗಾಂಧಿ ಅವರು ಪ್ರಧಾನಿ ಹುದ್ದೆಯಲ್ಲಿದ್ದಾಗ ದೇಶದ ಬಜೆಟ್ ಮಂಡಿಸಿದರು. 1987-88ರಲ್ಲಿ ವಿ.ಪಿ. ಸಿಂಗ್ ಅವರು ಹಣಕಾಸು ಸಚಿವ ಸ್ಥಾನಕ್ಕೆ ರಾಜೀನಾಮೆ ನೀಡಿದರು ಮತ್ತು ನಂತರ ರಾಜೀವ್ ಗಾಂಧಿ ಈ ಜವಾಬ್ದಾರಿಯನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳಬೇಕಾಯಿತು. ಅವರ ನಂತರ ನಾರಾಯಣ ದತ್ ತಿವಾರಿ ದೇಶದ ಹಣಕಾಸು ಸಚಿವರಾದರು.
ಅಧಿಕಾರದಲ್ಲಿದ್ದಾಗ ದೇಶದ ಬಜೆಟ್ ಮಂಡಿಸಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗದ ದೇಶದ ಹಣಕಾಸು ಸಚಿವರಲ್ಲಿ ನಾರಾಯಣ್ ದತ್ ತಿವಾರಿ ಕೂಡ ಒಬ್ಬರು. ಅವರು ಉತ್ತರ ಪ್ರದೇಶ ಮತ್ತು ಉತ್ತರಾಖಂಡದಂತಹ ರಾಜ್ಯಗಳ ಮುಖ್ಯಮಂತ್ರಿಯಾಗಿದ್ದರು. ನಂತರ ಅವರನ್ನು ಆಂಧ್ರಪ್ರದೇಶದ ರಾಜ್ಯಪಾಲರನ್ನಾಗಿಯೂ ಮಾಡಲಾಯಿತು.
ಹೇಮಾವತಿ ನಂದನ್ ಬಹುಗುಣ ಅವರು ಇಂದಿರಾಗಾಂಧಿ ಅವರ ಸರ್ಕಾರದಲ್ಲಿ ಸುಮಾರು ಐದೂವರೆ ತಿಂಗಳ ಕಾಲ ಹಣಕಾಸು ಸಚಿವರಾಗಿದ್ದರು. ಆದರೆ ಈ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ದೇಶದ ಬಜೆಟ್ ಮಂಡನೆಯಾಗಲಿಲ್ಲ ಮತ್ತು ಹಣಕಾಸು ಸಚಿವರಾಗಿದ್ದರೂ ದೇಶದ ಬಜೆಟ್ ಮಂಡಿಸಲು ಅವರಿಗೆ ಸಾಧ್ಯವಾಗಲಿಲ್ಲ.
ದೇಶದ ಎರಡನೇ ಹಣಕಾಸು ಸಚಿವ ಕ್ಷಿತಿಜ್ ಚಂದ್ರ ನಿಯೋಗಿ ಕೂಡ ತಮ್ಮ ಅಧಿಕಾರಾವಧಿಯಲ್ಲಿ ಬಜೆಟ್ ಮಂಡಿಸಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗಲಿಲ್ಲ. ಅವರು ಕೇವಲ 35 ದಿನಗಳ ಕಾಲ ತಮ್ಮ ಹುದ್ದೆಯಲ್ಲಿದ್ದರು. ಅವರು ದೇಶದ ಮೊದಲ ಹಣಕಾಸು ಆಯೋಗದ ಅಧ್ಯಕ್ಷರೂ ಆಗಿದ್ದರು.