ಋಗ್ವೇದದಿಂದ ಭಾರತದ ಸಂವಿಧಾನದವರೆಗೆ: ಇಂಡಿಯಾ, ಭಾರತ ಎಂಬ ಹೆಸರು ಎಲ್ಲಿಂದ ಬಂತು?

G20 ಶೃಂಗಸಭೆ (G20 Summit) ಔತಣಕೂಟಕ್ಕೆ ಅಧಿಕೃತ ಆಹ್ವಾನದಲ್ಲಿ ದ್ರೌಪದಿ ಮುರ್ಮು, ಪ್ರೆಸಿಡೆಂಟ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ ಬದಲು ಪ್ರೆಸಿಡೆಂಟ್ ಆಫ್ ಭಾರತ್ (The President of Bharat)ಎಂದು ಬರೆಯಲಾಗಿದೆ. ಇಂಡಿಯಾ ಎಂಬಲ್ಲಿ ಭಾರತ್ ಎಂದು ಬಳಸಿದ್ದಕ್ಕೆ ವಿಪಕ್ಷಗಳು ಆಕ್ಷೇಪವೆತ್ತಿದ್ದು ಒಂದೆಡೆಯಾದರೆ ಮುಂದಿನ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ನಡೆಯುವ ಸಂಸತ್ ವಿಶೇಷ ಅಧಿವೇಶನದಲ್ಲಿ ಕೇಂದ್ರ ಸರ್ಕಾರ ಇಂಡಿಯಾವನ್ನು (India) ಭಾರತ್ ಎಂದು ಬದಲಿಸುವ ಬಗ್ಗೆ ಮಸೂದೆ ಮಂಡಿಸುವ ಸಾಧ್ಯತೆ ಇದೆ ಎಂದು ಮಾಧ್ಯಮಗಳು ವರದಿ ಮಾಡಿವೆ. ಸಂವಿಧಾನದ 1 ನೇ ವಿಧಿಯು ಎರಡು ಹೆಸರುಗಳನ್ನು ಪರಸ್ಪರ ಬದಲಿಯಾಗಿ ಬಳಸುತ್ತಿದ್ದರೂ ಸಹ, “ಇಂಡಿಯಾ, ಅದು ಭಾರತ, ರಾಜ್ಯಗಳ ಒಕ್ಕೂಟವಾಗಿರುತ್ತದೆ ಎಂದು ಹೇಳಿದೆ. ಅಲ್ಲದೆ, ಭಾರತೀಯ ರಿಸರ್ವ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಮತ್ತು ಭಾರತೀಯ ರೈಲ್ವೆಯಂತಹ ಹಲವಾರು ಹೆಸರುಗಳು ಈಗಾಗಲೇ “ಭಾರತೀಯ” ಎಂಬ ಹಿಂದಿ ರೂಪಾಂತರಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿವೆ.

ಜೂನ್ 2020 ರಲ್ಲಿ, ಸುಪ್ರೀಂಕೋರ್ಟ್ “ಈ ದೇಶದ ನಾಗರಿಕರನ್ನು, ವಸಾಹತುಶಾಹಿ ಭೂತಕಾಲದಿಂದ ಹೊರಬರಲು” ಸಂವಿಧಾನದಿಂದ India ಎಂಬ ಹೆಸರು ತೆಗೆದುಹಾಕಲು ಮತ್ತು ಭಾರತವನ್ನು ಮಾತ್ರ ಉಳಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಕೋರಿ ಸಲ್ಲಿಸಿದ PIL ಅನ್ನು ವಜಾಗೊಳಿಸಿತ್ತು. ಸಂವಿಧಾನದಲ್ಲಿ ಇಂಡಿಯಾವನ್ನು ಈಗಾಗಲೇ ಭಾರತ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ ಎಂದು ಸುಪ್ರೀಂಕೋರ್ಟ್ ಹೇಳಿತ್ತು.

ಹಾಗಾದರೆ ‘ಭಾರತ’ ಎಂಬ ಹೆಸರು ಎಲ್ಲಿಂದ ಬಂತು?

“ಭಾರತ್”, “ಭಾರತ”, ಅಥವಾ “ಭಾರತವರ್ಷ್” ದ ಬೇರುಗಳು ಪುರಾಣ ಸಾಹಿತ್ಯದಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ಮಹಾಕಾವ್ಯವಾದ ಮಹಾಭಾರತದಲ್ಲಿ ಕಂಡುಬರುತ್ತವೆ. ಪುರಾಣಗಳು ಭಾರತವನ್ನು “ದಕ್ಷಿಣದಲ್ಲಿ ಸಮುದ್ರ ಮತ್ತು ಉತ್ತರದಲ್ಲಿ ಹಿಮದ ವಾಸಸ್ಥಾನ” ನಡುವಿನ ಭೂಮಿ ಎಂದು ವಿವರಿಸುತ್ತದೆ.

ಸಾಮಾಜಿಕ ವಿಜ್ಞಾನಿ ಕ್ಯಾಥರೀನ್ ಕ್ಲೆಮೆಂಟಿನ್-ಓಜಾ ಭಾರತವನ್ನು ರಾಜಕೀಯ ಅಥವಾ ಭೌಗೋಳಿಕ ಒಂದಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಧಾರ್ಮಿಕ ಮತ್ತು ಸಾಮಾಜಿಕ-ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಘಟಕದ ಅರ್ಥದಲ್ಲಿ ವಿವರಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಕ್ಲೆಮೆಂಟಿನ್-ಓಜಾ ತನ್ನ 2014 ರ ಲೇಖನದಲ್ಲಿ ‘India, that is Bharat: One Country, Two Names (South Asia Multidisciplinary Academic Journal) ‘ಭಾರತ’ವು “ಸಮಾಜದ ಬ್ರಾಹ್ಮಣ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯು ಚಾಲ್ತಿಯಲ್ಲಿರುವ ಅತಿಪ್ರಾದೇಶಿಕ ಮತ್ತು ಉಪಖಂಡದ ಪ್ರದೇಶವನ್ನು” ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ ಎಂದಿದ್ದಾರೆ.

ಭಾರತ ಎಂಬುದು ಋಗ್ವೇದ ಬುಡಕಟ್ಟಿನ ಪೂರ್ವಜ ಮತ್ತು ವಿಸ್ತರಣೆಯ ಮೂಲಕ ಉಪಖಂಡದ ಎಲ್ಲಾ ಜನರ ಮೂಲಪುರುಷನಾದ ದಂತಕಥೆಯ ಪ್ರಾಚೀನ ರಾಜ ಭರತನ ಹೆಸರೂ ಆಗಿದೆ.

ಜನವರಿ 1927ರಲ್ಲಿ ಜವಾಹರಲಾಲ್ ನೆಹರು ಅವರು “ಭಾರತದ ಮೂಲಭೂತ ಏಕತೆ” ಯನ್ನು “ದೂರದ ಭೂತಕಾಲದಿಂದ” ಬಂದಿದ್ದು ಎಂದಿದ್ದಾರೆ. ಒಂದು ಸಾಮಾನ್ಯ ನಂಬಿಕೆ ಮತ್ತು ಸಂಸ್ಕೃತಿಯ ಏಕತೆ. ಇಂಡಿಯಾ ಭಾರತವಾಗಿತ್ತು, ಹಿಂದೂಗಳ ಪವಿತ್ರ ಭೂಮಿ, ಮತ್ತು ಹಿಂದೂ ತೀರ್ಥಯಾತ್ರೆಯ ಮಹಾನ್ ಸ್ಥಳಗಳು ಭಾರತದ ನಾಲ್ಕು ಮೂಲೆಗಳಲ್ಲಿ ನೆಲೆಗೊಂಡಿವೆ. ತೀವ್ರ ದಕ್ಷಿಣದಲ್ಲಿ ಸಿಲೋನ್, ಪಶ್ಚಿಮದಲ್ಲಿ ಅರೇಬಿಯನ್ ಸಮುದ್ರ, ಪೂರ್ವದಲ್ಲಿ ಬಂಗಾಳ ಕೊಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ಉತ್ತರಕ್ಕೆ ಹಿಮಾಲಯವಿದೆ. (Selected Works Vol. 2) ಎಂದು ಹೇಳಿದ್ದಾರೆ.

‘ಭಾರತ’ ಮತ್ತು ‘ಹಿಂದುಸ್ತಾನ್’ ಬಗ್ಗೆ?

6 ನೇ ಶತಮಾನ BC (ಇದು ಗಂಗಾ ಜಲಾನಯನ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ಬುದ್ಧನ ಸಮಯ)ದಲ್ಲಿ ಹಿಂದೂಸ್ತಾನ್ ಎಂಬ ಹೆಸರು ಸಿಂಧೂ ಕಣಿವೆಯ (ಉಪಖಂಡದ ವಾಯುವ್ಯ ಭಾಗಗಳು) ಅಕೆಮೆನಿಡ್ಸ್ ಪರ್ಷಿಯನ್ ವಿಜಯದೊಂದಿಗೆ ಬಂದ ಸಂಸ್ಕೃತ ‘ಸಿಂಧು’ (ಸಿಂಧು) ದ ಪರ್ಷಿಯನ್ ಸಹವರ್ತಿ ರೂಪವಾದ ‘ಹಿಂದೂ’ ದಿಂದ ಬಂದಿದೆ ಎಂದು ಭಾವಿಸಲಾಗಿದೆ.

ಕೆಳಗಿನ ಸಿಂಧೂ ಜಲಾನಯನ ಪ್ರದೇಶವನ್ನು ಗುರುತಿಸಲು ಅಕೆಮೆನಿಡ್ಸ್ ಈ ಪದವನ್ನು ಬಳಸಿದರು. ಕ್ರಿಶ್ಚಿಯನ್ ಯುಗದ ಮೊದಲ ಶತಮಾನದಿಂದ, “ಸ್ತಾನ್” ಪ್ರತ್ಯಯವನ್ನು “ಹಿಂದೂಸ್ತಾನ್” ಎಂಬ ಹೆಸರಿನೊಂದಿಗೆ ಬಳಸಲಾಯಿತು

ಅಕೆಮೆನಿಡ್ಸ್‌ನಿಂದ ‘ಹಿಂದ್’ ಜ್ಞಾನವನ್ನು ಪಡೆದ ಗ್ರೀಕರು, ಹೆಸರನ್ನು ‘ಸಿಂಧು’ ಎಂದು ಲಿಪ್ಯಂತರ ಮಾಡಿದರು. ಕ್ರಿಸ್ತಪೂರ್ವ 3ನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ಮೆಸಿಡೋನಿಯನ್ ರಾಜ ಅಲೆಕ್ಸಾಂಡರ್ ಭಾರತವನ್ನು ಆಕ್ರಮಿಸುವ ವೇಳೆಗೆ ‘ಭಾರತ’ ಸಿಂಧೂ ನದಿಯ ಆಚೆಗಿನ ಪ್ರದೇಶದೊಂದಿಗೆ ಗುರುತಿಸಿಕೊಂಡಿತ್ತು.

ಆರಂಭಿಕ ಮೊಘಲರ (16 ನೇ ಶತಮಾನ) ಸಮಯದಲ್ಲಿ, ಸಂಪೂರ್ಣ ಇಂಡೋ-ಗಂಗಾ ಬಯಲು ಪ್ರದೇಶವನ್ನು ವಿವರಿಸಲು ‘ಹಿಂದೂಸ್ತಾನ್’ ಎಂಬ ಹೆಸರನ್ನು ಬಳಸಲಾಯಿತು. ಇತಿಹಾಸಕಾರ ಇಯಾನ್ ಜೆ ಬ್ಯಾರೋ ಅವರ ಲೇಖನದಲ್ಲಿ, ‘ಫ್ರಂ ಹಿಂದೂಸ್ತಾನ್ ಟು ಇಂಡಿಯಾ: ನೇಮಿಂಗ್ ಚೇಂಜ್ ಇನ್ ಚೇಂಜಿಂಗ್ ನೇಮ್ಸ್’ (ಜರ್ನಲ್ ಆಫ್ ಸೌತ್ ಏಷ್ಯನ್ ಸ್ಟಡೀಸ್, 2003) ಹೀಗೆ ಬರೆದಿದ್ದಾರೆ.

ಹದಿನೆಂಟನೇ ಶತಮಾನದ ಮಧ್ಯದಿಂದ ಉತ್ತರಾರ್ಧದಲ್ಲಿ, ಹಿಂದೂಸ್ತಾನ್ ದಕ್ಷಿಣ ಏಷ್ಯಾದ ಬಹುಭಾಗವನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರುವ ಮೊಘಲ್ ಚಕ್ರವರ್ತಿಯ ಪ್ರದೇಶಗಳನ್ನು ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಉಲ್ಲೇಖಿಸುತ್ತದೆ. 18 ನೇ ಶತಮಾನದ ಉತ್ತರಾರ್ಧದಿಂದ, ಬ್ರಿಟಿಷ್ ನಕ್ಷೆಗಳು ‘ಇಂಡಿಯಾ’ ಎಂಬ ಹೆಸರನ್ನು ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಬಳಸಲಾರಂಭಿಸಿದವು. ‘ಹಿಂದೂಸ್ತಾನ್’ ದಕ್ಷಿಣ ಏಷ್ಯಾದಾದ್ಯಂತ ತನ್ನ ಸಂಬಂಧವನ್ನು ಕಳೆದುಕೊಳ್ಳಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿತು.

ಇಂಡಿಯಾ ಎಂಬ ಪದದ ಮನವಿಯ ಭಾಗವು ಅದರ ಗ್ರೀಕೋ-ರೋಮನ್ ಸಂಘಗಳು, ಯುರೋಪ್‌ನಲ್ಲಿ ಅದರ ದೀರ್ಘ ಬಳಕೆಯ ಇತಿಹಾಸ ಮತ್ತು ಸರ್ವೆ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾದಂತಹ ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ಮತ್ತು ಅಧಿಕಾರಶಾಹಿ ಸಂಸ್ಥೆಗಳಿಂದ ಅಳವಡಿಸಿಕೊಂಡಿರಬಹುದು ಎಂದು ಬ್ಯಾರೋ ಬರೆದಿದ್ದಾರೆ.

ಇಂಡಿಯಾ ಹೆಸರಿನ ಅಳವಡಿಕೆಯು ವಸಾಹತುಶಾಹಿ ನಾಮಕರಣವು ದೃಷ್ಟಿಕೋನಗಳಲ್ಲಿನ ಬದಲಾವಣೆಗಳನ್ನು ಹೇಗೆ ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಉಪಖಂಡವನ್ನು ಏಕ, ಸೀಮಿತ ಮತ್ತು ಬ್ರಿಟಿಷ್ ರಾಜಕೀಯ ಪ್ರದೇಶವಾಗಿ ಅರ್ಥಮಾಡಿಕೊಳ್ಳಲು ಸಹಾಯ ಮಾಡಿದೆ” ಎಂದು ಅವರು ಹೇಳಿದ್ದಾರೆ.

ಇದನ್ನೂ ಓದಿ: ಇಂಡಿಯಾ ಮೈತ್ರಿಕೂಟದ ಬದಲು ನಾವು ಭಾರತ್ ಮೈತ್ರಿಕೂಟ ಎಂದು ಕರೆದರೆ ಏನು ಮಾಡುವಿರಿ?: ಅರವಿಂದ ಕೇಜ್ರಿವಾಲ್

‘ಭಾರತ’ ಮತ್ತು ‘ಇಂಡಿಯಾ’ ಸಂವಿಧಾನದಲ್ಲಿ ಹೇಗೆ ಬಂದವು?

ತಮ್ಮ ಆತ್ಮಕತೆ ‘ಡಿಸ್ಕವರಿ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ’ದಲ್ಲಿ ನೆಹರು ಅವರು “ಭಾರತ”, “ಇಂಡಿಯಾ” ಮತ್ತು “ಹಿಂದೂಸ್ತಾನ” ಎಂದು ಮೂರನ್ನೂ ಉಲ್ಲೇಖಿಸಿದ್ದಾರೆ: “ಆಗಾಗ್ಗೆ, ನಾನು ಸಭೆಯಿಂದ ಸಭೆಗೆ  ಹೋಗುವಾಗ, ಪ್ರೇಕ್ಷಕರಲ್ಲಿ ನಾನು ನಮ್ಮ ಈ ಇಂಡಿಯಾ, ಹಿಂದೂಸ್ತಾನ ಮತ್ತು ಭಾರತದ ಬಗ್ಗೆ ಮಾತನಾಡಿದೆ. ಇದು ಹಳೆಯ ಸಂಸ್ಕೃತ ಹೆಸರು ಆಗಿದ್ದು ಪುರಾತನ ಜನಾಂಗದವರಿಂದ ಬಂದಿದೆ ಎಂದು ಪುಸ್ತಕದಲ್ಲಿದೆ.
ಆದರೆ ಸಂವಿಧಾನದಲ್ಲಿ ಭಾರತವನ್ನು ಹೆಸರಿಸುವ ಪ್ರಶ್ನೆ ಉದ್ಭವಿಸಿದಾಗ, ‘ಹಿಂದೂಸ್ಥಾನ’ವನ್ನು ಕೈಬಿಡಲಾಯಿತು ಮತ್ತು ‘ಭಾರತ’ ಮತ್ತು ‘ಇಂಡಿಯಾ’ ಎರಡನ್ನೂ ಉಳಿಸಿಕೊಳ್ಳಲಾಯಿತು.

ಸಂವಿಧಾನ ಸಭೆಯ ಚರ್ಚೆಗಳ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ 17, 1949 ರಂದು ” Name and territory of the Union ” ಅನ್ನು ಚರ್ಚೆಗೆ ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳಲಾಯಿತು. ಮೊದಲ ವಿಧಿಯಲ್ಲಿ ” India, that is Bharat, shall be a Union of States ” ಎಂದು ಹೇಳಿದ್ದು, ಸದಸ್ಯರ ನಡುವೆ ಒಡಕು ಹುಟ್ಟಿಕೊಂಡಿತು. ವಸಾಹತುಶಾಹಿ ಗತಕಾಲದ ಜ್ಞಾಪನೆ ಎಂದು ಇಂಡಿಯಾ ಹೆಸರಿನ ಬಗ್ಗೆ ಆಕ್ಷೇಪವೂ ವ್ಯಕ್ತವಾಗಿತ್ತು.

ಹರಿವಿಷ್ಣು ಕಾಮತ್ ಅವರು ಮೊದಲ ಲೇಖನದಲ್ಲಿ “ಭಾರತ್, ಅಥವಾ ಇಂಗ್ಲಿಷ್ ಭಾಷೆಯಲ್ಲಿ, ಇಂಡಿಯಾ, ಹಾಗಿರಬೇಕು, ಹಾಗೇ ಓದಬೇಕು ಎಂದು ಸಲಹೆ ನೀಡಿದರು. ಸೆಂಟ್ರಲ್ ಪ್ರಾವಿನ್ಸ್ ಮತ್ತು ಬೇರಾರ್ ಪ್ರತಿನಿಧಿಸುವ ಸೇಠ್ ಗೋವಿಂದ್ ದಾಸ್ ಅವರು “ಭಾರತವನ್ನು ವಿದೇಶಗಳಲ್ಲಿಯೂ ಇಂಡಿಯಾ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ” ಎಂದಿದ್ದಾರೆ. ಯುನೈಟೆಡ್ ಪ್ರಾವಿನ್ಸ್‌ನ ಗುಡ್ಡಗಾಡು ಜಿಲ್ಲೆಗಳನ್ನು ಪ್ರತಿನಿಧಿಸಿದ್ದ ಹರಗೋವಿಂದ್ ಪಂತ್, ಉತ್ತರ ಭಾರತದ ಜನರು “ಭರತವರ್ಷವನ್ನು ಬಯಸುತ್ತಾರೆ, ಬೇರೇನೂ ಇಲ್ಲ” ಎಂದು ಹೇಳಿದ್ದರು.

ಮತ್ತಷ್ಟು ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಸುದ್ದಿಗಳಿಗಾಗಿ ಇಲ್ಲಿ ಕ್ಲಿಕ್ ಮಾಡಿ