
ಒಂದು ಕಾಲದಲ್ಲಿ ತನ್ನ ಸಮೃದ್ಧತೆಯಿಂದ ಜನಪ್ರಿಯತೆ ಗಳಿಸಿದ್ದ ನಗರಗಳು ಕಾಲ ಕಳೆದಂತೆ ದಾಳಿಯಿಂದ ಪ್ರಕೃತಿ ವಿಕೋಪಗಳಿಂದ ಕಣ್ಮರೆಯಾಗಿ ಹೋದವು. ಹೀಗಾಗಿ ಅಲ್ಲಿದ್ದ ಕೆಲ ಜನರು ಇರಲು ಸೌಕರ್ಯಗಳಿಲ್ಲದೇನೆ ಬೇರೆಡೆ ವಲಸೆ ಹೋಗಿ ಬಿಟ್ಟರು. ಇಂದಿಗೂ ಆ ನಗರಗಳು ಇವೆಯಾದರೂ ಈ ಹಿಂದೆ ಇದ್ದ ಅಸ್ತಿತ್ವವೇ ಈಗ ಇಲ್ಲ.
*ಮೆಹೆಂಜೊದಾರೊ : ಮೆಹೆಂಜೊದಾರೊ ಸಿಂಧೂ ಕಣಿವೆ ನಾಗರಿಕತೆಯ ಅತಿದೊಡ್ಡ ವಸಾಹತು ಹಾಗೂ ವಿಶ್ವದ ಆರಂಭಿಕ ಪ್ರಮುಖ ನಗರಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದು. ಸರಿಸುಮಾರು 40,000 ಸಾವಿರ ಜನಸಂಖ್ಯೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿದ ಈ ನಗರವನ್ನು 1700 BCE ಯಿಂದ ಕೈಬಿಡಲಾಯಿತು. ಈ ನಗರವನ್ನು ಪುರಾತತ್ತ್ವ ಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞರು 1920 ರ ದಶಕದಲ್ಲಿ ಮತ್ತೆ ಪತ್ತೆ ಹಚ್ಚಿದರು. 1980 ರಲ್ಲಿ ಯುನೆಸ್ಕೋ ವಿಶ್ವ ಪರಂಪರೆಯ ತಾಣಗಳ ಪಟ್ಟಿಯಲ್ಲಿ ಸೇರಿಕೊಂಡಿತು.
* ಆಂಗ್ಕೋರ್: ಅಂಕೋರ್ ನಗರವು 800 BC ಯ ನಂತರ ನೆಲೆಗೊಂಡ ನಗರಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದು. ಕಾಂಬೋಡಿಯದಲ್ಲಿರುವ ಈ ಪ್ರದೇಶವು 1431 ರಲ್ಲಿ ಥಾಯ್ ಸೈನ್ಯದ ಆಕ್ರಮಣದಿಂದಾಗಿ ಅಂತ್ಯ ಕಂಡಿತು. 1800 ರ ಮೊದಲು ಈ ನಗರದ ಯಾವುದೇ ಕುರುಹುಗಳು ಸಿಕ್ಕಿರಲಿಲ್ಲ. ಆದರೆ ಈ ನಗರವನ್ನು ಫ್ರೆಂಚ್ ಪುರಾತತ್ತ್ವ ಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞರ ಗುಂಪೊಂದು ಮರುಶೋಧನೆ ಮಾಡಿ ಈ ನಗರವಿದ್ದಿತ್ತೆಂದು ಪತ್ತೆ ಹಚ್ಚಿತು.
* ಪೆಟ್ರಾ: ವಿಶ್ವದ ಅತ್ಯಂತ ಸುಂದರ ನಗರಗಳ ಸಾಲಿಗೆ ಈ ಪೆಟ್ರಾ ಕೂಡ ಸೇರುತ್ತದೆ. ಜೋರ್ಡಾನ್ ಬಳಿಯಿರುವ ಪ್ರಾಚೀನ ನಗರವಾಗಿದ್ದು, ಇದು 363 BC ಯಲ್ಲಿ ತೀವ್ರ ಭೂಕಂಪದಿಂದಾಗಿ ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ನಾಶವಾಯಿತು. ಈ ಪಕೃತಿಯು ಮುನಿಸಿಕೊಂಡ ಕಾರಣ ಬಹುತೇಕ ಜನರು ಬೇರೆ ಬೇರೆ ಕಡೆಗೆ ವಲಸೆ ಹೋಗಿ ಬಿಟ್ಟರು. ಹೀಗೊಂದು ನಗರವಿತ್ತೆಂದು 1812 ರಲ್ಲಿ ಸ್ವಿಸ್ ಸಂಶೋಧಕರು ಕಂಡು ಹಿಡಿದರು.
* ಪೊಂಪೈ : ಒಂದು ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಪೊಂಪೈ ನಗರವು ರೋಮ್ನ ಅತ್ಯಂತ ಅದ್ಭುತವಾದ ಪ್ರವಾಸಿ ತಾಣವಾಗಿತ್ತು. ಆದರೆ ರೋಮನ್ ನಗರವಾದ ಪೊಂಪೈವು ಜ್ವಾಲಾಮುಖಿಯ ಸ್ಫೋಟದಿಂದ ನಾಶವಾಯಿತು. ನಗರದ ಜನರು ಈ ಜ್ವಾಲಾಮುಖಿ ಲಾವಾ ಮತ್ತು ಬಂಡೆಗಳ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಹುದುಗಿ ಹೋಗಿ ಬಿಟ್ಟರು. ಆ ಸಮಯಕ್ಕೆ ಪೊಂಪೈಯ ಜನಸಂಖ್ಯೆಯು 20 ಸಾವಿರವಾಗಿತ್ತು. 1748 ರ ವೇಳೆಗೆ ಪೊಂಪೈ ನಗರವಿತ್ತೆಂಬುದನ್ನು ಮರುಶೋಧಿಸಿದರು.
* ವಿಜಯನಗರ : ವಿಜಯನಗರ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯ ಹಂಪಿ ದೇಶದಲ್ಲೆ ಪುರಾತನ ಹಾಗೂ ಹೇರಳವಾದ ಸಂಪತ್ತನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯವಾಗಿತ್ತು. ಆದರೆ 1565 ರಲ್ಲಿ, ಡೆಕ್ಕನ್ ಸುಲ್ತಾನರು ವಿಜಯನಗರದ ನಾಯಕ ಅಳಿಯ ರಾಮರಾಯನನ್ನು ವಶಪಡಿಸಿಕೊಂಡು ಕೊಂಡರು. ನಂತರದಲ್ಲಿ ಈ ವಿಜಯನಗರವು ಅವಶೇಷಗಳಲ್ಲಿ ಉಳಿಯಿತು.
* ತಕ್ಷಶಿಲಾ : ತಕ್ಷಶಿಲಾವು ಪಾಕಿಸ್ತಾನದ ಪಂಜಾಬ್ನ ಪೊಥೋಹಾರ್ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿದೆ. ಇದು ಪ್ರಾಚೀನ ಗಾಂಧಾರದ ರಾಜಧಾನಿಯಾಗಿತ್ತು. ಈ ತಕ್ಷಶಿಲಾವನ್ನು ಹಲವಾರು ಪಡೆಗಳು ವಶಪಡಿಸಿಕೊಂಡವು. ಐದನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ಹನ್ಸ್ ನಗರವನ್ನು ನಾಶಪಡಿಸಿದರು. ಆದರೆ 19 ನೇ ಶತಮಾನದ ಮಧ್ಯಭಾಗದಲ್ಲಿ ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಪುರಾತತ್ವಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞ ಅಲೆಕ್ಸಾಂಡರ್ ಕನ್ನಿಂಗ್ಯಾಮ್ ಎನ್ನುವವರು ಈ ಸ್ಥಳವಿತ್ತೆನ್ನೆವುದನ್ನು ಮರುಶೋಧಿಸಿದರು.
* ಬ್ಯಾಬಿಲೋನ್ : ಪ್ರಾಚೀನ ಪ್ರಪಂಚದ ಅತ್ಯಂತ ಶ್ರೀಮಂತ ನಗರಗಳಲ್ಲಿ ಈ ಬ್ಯಾಬಿಲೋನ್ ಕೂಡ ಒಂದು. ಬ್ಯಾಬಿಲೋನ್ ಹಲವಾರು ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯಗಳ ಉದಯ ಮತ್ತು ಪತನಕ್ಕೆ ಸಾಕ್ಷಿಯಾಗಿದೆ. ಇರಾಕ್ನ ಆಧುನಿಕ ಬಾಗ್ದಾದ್ನಿಂದ ದಕ್ಷಿಣಕ್ಕೆ 85 ಕಿಲೋಮೀಟರ್ಗಳಷ್ಟು ದೂರದಲ್ಲಿದೆ.