ಚೀನಾದೊಂದಿಗೆ ಗಡಿಭಾಗಗಳನ್ನು ಹಂಚಿಕೊಂಡಿರುವ ಭಾರತದ ರಾಜ್ಯಗಳು ಯಾವುವು? ಇಲ್ಲಿದೆ ಮಾಹಿತಿ

| Updated By: ರಶ್ಮಿ ಕಲ್ಲಕಟ್ಟ

Updated on: Dec 13, 2022 | 7:01 PM

ಜಮ್ಮು ಮತ್ತು ಕಾಶ್ಮೀರ, ಹಿಮಾಚಲ ಪ್ರದೇಶ, ಸಿಕ್ಕಿಂ, ಉತ್ತರಾಖಂಡ ಮತ್ತು ಅರುಣಾಚಲ ಪ್ರದೇಶ ರಾಜ್ಯಗಳ ಉದ್ದಕ್ಕೂ ಭಾರತವು ಚೀನಾದೊಂದಿಗೆ 3488 ಕಿಮೀ ಗಡಿಯನ್ನು ಹಂಚಿಕೊಂಡಿದೆ.

ಚೀನಾದೊಂದಿಗೆ ಗಡಿಭಾಗಗಳನ್ನು ಹಂಚಿಕೊಂಡಿರುವ ಭಾರತದ ರಾಜ್ಯಗಳು ಯಾವುವು? ಇಲ್ಲಿದೆ ಮಾಹಿತಿ
ಚೀನಾ ಗಡಿ
Follow us on

ಭಾರತವು ಏಳು ದೇಶಗಳೊಂದಿಗೆ ಗಡಿ ಹಂಚಿಕೊಂಡಿದ್ದು, 7 ನೆರೆ ರಾಷ್ಟ್ರಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಪೂರ್ವದಿಂದ ಪಶ್ಚಿಮಕ್ಕೆ ಮ್ಯಾನ್ಮಾರ್, ಬಾಂಗ್ಲಾದೇಶ, ಭೂತಾನ್, ನೇಪಾಳ, ಚೀನಾ, ಅಫ್ಘಾನಿಸ್ತಾನ (ಅಧಿಕೃತ ಹಕ್ಕು, ನಿಜವಾದ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ಅಲ್ಲ) ಮತ್ತು ಪಾಕಿಸ್ತಾನ. ಈ 7 ದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಚೀನಾದೊಂದಿಗೆ (China)  ಗಡಿಯನ್ನು ಹಂಚಿಕೊಳ್ಳುವ ಭಾರತೀಯ ರಾಜ್ಯಗಳು ಯಾವುದು ಎಂಬುದನ್ನು ನೋಡೋಣ .
ಚೀನಾ ಮತ್ತು ಭಾರತ ಏಷ್ಯಾದ (Asia) ಎರಡು ನೆರೆಯ ರಾಷ್ಟ್ರಗಳು. ಜಮ್ಮು ಮತ್ತು ಕಾಶ್ಮೀರ, ಹಿಮಾಚಲ ಪ್ರದೇಶ, ಸಿಕ್ಕಿಂ, ಉತ್ತರಾಖಂಡ ಮತ್ತು ಅರುಣಾಚಲ ಪ್ರದೇಶ (Arunachal Pradesh)ರಾಜ್ಯಗಳ ಉದ್ದಕ್ಕೂ ಭಾರತವು ಚೀನಾದೊಂದಿಗೆ 3488 ಕಿಮೀ ಗಡಿಯನ್ನು ಹಂಚಿಕೊಂಡಿದೆ. ಅಲ್ಲದೆ, ಚೀನಾದ ಟಿಬೆಟ್ ಸ್ವಾಯತ್ತ ಪ್ರದೇಶವು ಭಾರತದ ಗಡಿಗೆ ತಾಗಿದೆ. ಎರಡೂ ರಾಜ್ಯಗಳ ನಡುವೆ ಗಡಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ ಹಲವು ವಿವಾದಗಳು ಕೂಡಾ ಇವೆ. ಅಕ್ಸಾಯ್ ಚಿನ್‌ನಿಂದ ಜಮ್ಮು ಮತ್ತು ಕಾಶ್ಮೀರದ ಭಾರತೀಯ ಆಡಳಿತ ಪ್ರದೇಶಗಳನ್ನು ವಾಸ್ತವಿಕ ನಿಯಂತ್ರಣ ರೇಖೆ (LAC) ಎಂದು ಕರೆಯುವ ರೇಖೆಯಿಂದ ಬೇರ್ಪಡಿಸಲಾಗಿದೆ, ಇದು ಭಾರತ ಮತ್ತು ಚೀನಾ ನಡುವಿನ ವಿವಾದಿತ ಗಡಿ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿದೆ. ಇಂಡೋ-ಚೀನಾ ಗಡಿಯಲ್ಲಿರುವ ಗಡಿ ಕಾವಲು ಪಡೆ ಇಂಡೋ-ಟಿಬೆಟಿಯನ್ ಬಾರ್ಡರ್ ಪೊಲೀಸ್ ಫೋರ್ಸ್ (ITBP). ವಾಸ್ತವಿಕ ನಿಯಂತ್ರಣ ರೇಖೆಯುದ್ಧಕ್ಕೂ ITBP ಬಾರ್ಡರ್ ಔಟ್ ಪೋಸ್ಟ್‌ಗಳನ್ನು (BOPs) ಸ್ಥಾಪಿಸಿದೆ. ಈ ಗಡಿಯಲ್ಲಿ ITBP ಯಿಂದ ಒಟ್ಟು 173 BOP ಗಳನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಗಿದೆ. BOP ಗಳ ವಿವರಗಳು ಈ ಕೆಳಗಿನಂತಿವೆ

ವಲಯ ಬೋರ್ಡರ್ ಔಟ್ ಪೋಸ್ಟ್
ಪಶ್ಚಿಮ ವಲಯ (ಜಮ್ಮು ಮತ್ತು ಕಾಶ್ಮೀರ) 35
ಮಧ್ಯ ವಲಯ (ಹಿಮಾಚಲ ಪ್ರದೇಶ, ಉತ್ತರಾಖಂಡ) 71
ಪಶ್ಚಿಮ ವಲಯ (ಸಿಕ್ಕಿಂ ಮತ್ತು ಅರುಣಾಚಲ ಪ್ರದೇಶ) 67
ಒಟ್ಟು 173

ರಾಜ್ಯ ಮತ್ತು ಅವುಗಳ ಗಡಿಗಳ ಉದ್ದ

ರಾಜ್ಯ ಗಡಿಗಳ ಉದ್ದ Kmನಲ್ಲಿ
ಜಮ್ಮು ಮತ್ತು ಕಾಶ್ಮೀರ 1597
ಅರುಣಾಚಲ ಪ್ರದೇಶ 1126
ಉತ್ತರಾಖಂಡ 345
ಸಿಕ್ಕಿಂ 220
ಹಿಮಾಚಲ ಪ್ರದೇಶ 200
ಒಟ್ಟು 3488

ಗಡಿಯನ್ನು ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಗುರುತಿಸಲಾಗಿಲ್ಲ ಮತ್ತು ವಾಸ್ತವಿಕ ನಿಯಂತ್ರಣ ರೇಖೆಯನ್ನು ಸ್ಪಷ್ಟಪಡಿಸುವ ಮತ್ತು ದೃಢೀಕರಿಸುವ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯು ಪ್ರಗತಿಯಲ್ಲಿದೆ. ಈ ಪ್ರದೇಶವು ದಟ್ಟವಾದ ವಸತಿ ಮತ್ತು ಎತ್ತರದ ಭೂಪ್ರದೇಶವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ, ಇದು ಈ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಮೂಲಸೌಕರ್ಯಗಳ ಕೊರತೆಯೂ ಇದೆ.

ಜಮ್ಮು ಮತ್ತು ಕಾಶ್ಮೀರ

ಉತ್ತರ ಭಾಗದಲ್ಲಿರುವ ರಾಜ್ಯ. ಇದು ಚೀನಾದ ಕ್ಸಿನ್‌ಜಿಯಾಂಗ್‌ನ ಉಯ್ಗುರ್ ಸ್ವಾಯತ್ತ ಪ್ರದೇಶ (ಚೀನಾ)ದ ಗಡಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಇ ಇದು ಪೂರ್ವಕ್ಕೆ ಟಿಬೆಟ್ ಸ್ವಾಯತ್ತ ಪ್ರದೇಶ (ಚೀನಾ) ಮತ್ತು ಕಾಶ್ಮೀರದ ಚೀನಾ-ಆಡಳಿತದ ಭಾಗಗಳಿಂದ ಸುತ್ತುವರಿದಿದೆ.ದಕ್ಷಿಣದಲ್ಲಿ   ಹಿಮಾಚಲ ಪ್ರದೇಶ ಮತ್ತು ಪಂಜಾಬ್ ರಾಜ್ಯಗಳಿಂದ, ನೈಋತ್ಯಕ್ಕೆ ಪಾಕಿಸ್ತಾನದಿಂದ ಮತ್ತು ವಾಯುವ್ಯಗಲ್ಲಿ  ಕಾಶ್ಮೀರದ ಪಾಕಿಸ್ತಾನದ ಆಡಳಿತದ ಭಾಗದಿಂದ  ಸುತ್ತುವರೆದಿದೆ. ಬೇಸಿಗೆಯ ರಾಜಧಾನಿ ಶ್ರೀನಗರ ಮತ್ತು ಚಳಿಗಾಲದ ರಾಜಧಾನಿ ಜಮ್ಮು.  ಈ ಪ್ರದೇಶವು 39146 ಚದರ ಮೈಲುಗಳು (101,387 ಚದರ ಕಿಮೀ) ಮತ್ತು 2011 ರ ಜನಗಣತಿಯ ಪ್ರಕಾರ ಜನಸಂಖ್ಯೆಯು 12,541,302 ಆಗಿದೆ. ಸಾಕ್ಷರತೆಯ ಪ್ರಮಾಣ 67.16% ಮತ್ತು ಉರ್ದು, ಡೋಗ್ರಿ, ಕಾಶ್ಮೀರಿ, ಪಹಾರಿ, ಲಡಾಖಿ, ಬಾಲ್ಟಿ, ಗೊಜ್ರಿ ಮತ್ತು ದರಿ ಇಲ್ಲಿನ ಭಾಷೆಗಳು. ಜಮ್ಮು ಮತ್ತು ಕಾಶ್ಮೀರದ ಬಹುಪಾಲು ಜನರು ತಾರಸಿ ಇಳಿಜಾರುಗಳಲ್ಲಿ ವಿವಿಧ ರೀತಿಯ ಜೀವನಾಧಾರ ಕೃಷಿಯನ್ನು ಅಭ್ಯಾಸ ಮಾಡುತ್ತಾರೆ, ಪ್ರತಿ ಬೆಳೆ ಸ್ಥಳೀಯ ಪರಿಸ್ಥಿತಿಗಳಿಗೆ ಹೊಂದಿಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ಅಕ್ಕಿ, ಪ್ರಧಾನ ಬೆಳೆಯನ್ನು ಮೇ ತಿಂಗಳಲ್ಲಿ ನೆಡಲಾಗುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ ಅಂತ್ಯದಲ್ಲಿ ಕೊಯ್ಲು ಮಾಡಲಾಗುತ್ತದೆ. ಜೋಳ, ರಾಗಿ, ದ್ವಿದಳ ಧಾನ್ಯಗಳು, ಹತ್ತಿ, ಭತ್ತ ಮತ್ತು ತಂಬಾಕು ಬೇಸಿಗೆ ಬೆಳೆಗಳು. ಗೋಧಿ ಮತ್ತು ಬಾರ್ಲಿ ಮುಖ್ಯ ವಸಂತ ಬೆಳೆಗಳು. ಜಮ್ಮು ಮತ್ತು ಕಾಶ್ಮೀರವು ಕಾರ್ಪೆಟ್ ನೇಯ್ಗೆ, ರೇಷ್ಮೆಗಳು, ಶಾಲುಗಳು, ಬುಟ್ಟಿಗಳು, ಕುಂಬಾರಿಕೆ, ತಾಮ್ರ, ಬೆಳ್ಳಿಯ ಸಾಮಾನುಗಳು, ಅಡಿಕೆ ಮರ ಮುಂತಾದ ಸಣ್ಣ-ಪ್ರಮಾಣದ ಮತ್ತು ಗುಡಿ ಕೈಗಾರಿಕೆಗಳಿಗೆ ಹೆಸರುವಾಸಿಯಾಗಿದೆ.

ಅರುಣಾಚಲ ಪ್ರದೇಶ

ಇದು ದೇಶದ ಅತ್ಯಂತ ಈಶಾನ್ಯ ಭಾಗದಲ್ಲಿ ನೆಲೆಸಿದೆ ಮತ್ತು ಪರ್ವತ ಪ್ರದೇಶವಾಗಿದೆ. ಪಶ್ಚಿಮದಲ್ಲಿ ಇದು ಭೂತಾನ್, ಉತ್ತರದಲ್ಲಿ ಇದು ಚೀನಾದ ಟಿಬೆಟ್ ಸ್ವಾಯತ್ತ ಪ್ರದೇಶ,- ಇದು ದಕ್ಷಿಣ ಮತ್ತು ಆಗ್ನೇಯಕ್ಕೆ ಮ್ಯಾನ್ಮಾರ್ (ಬರ್ಮಾ) ಮತ್ತು ಭಾರತದ ನಾಗಾಲ್ಯಾಂಡ್ ರಾಜ್ಯದಿಂದ ಸುತ್ತುವರಿದಿದೆ..ಇದು ಭಾರತದ ಅಸ್ಸಾಂ ರಾಜ್ಯದಿಂದ ದಕ್ಷಿಣ ಮತ್ತು ನೈಋತ್ಯಕ್ಕೆ ಸುತ್ತುವರೆದಿದೆ. ಅರುಣಾಚಲ ಪ್ರದೇಶದ ರಾಜಧಾನಿ ಇಟಾನಗರ. ಅರುಣಾಚಲ ಪ್ರದೇಶದ ಅರ್ಥವು “ಉದಯಿಸುತ್ತಿರುವ ಸೂರ್ಯನ ನಾಡು. ಇದರ ವಿಸ್ತೀರ್ಣ 32,333 ಚದರ ಮೈಲುಗಳು (83,743 ಚದರ ಕಿಮೀ) ಮತ್ತು ಜನಗಣತಿ 2011 ರ ಪ್ರಕಾರ ಜನಸಂಖ್ಯೆಯು 1,382,611 ಆಗಿದೆ. ಅರುಣಾಚಲ ಪ್ರದೇಶದ ಜನಸಂಖ್ಯೆಯ ಅರ್ಧಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಜನರು ತೊಡಗಿಸಿಕೊಂಡಿದ್ದಾರೆ. ಕೃಷಿ ಸಾಕ್ಷರತೆ ಪ್ರಮಾಣ 65.38% (2011 ಜನಗಣತಿ), ಮಾತನಾಡುವ ಭಾಷೆ ಮೊಂಪಾ, ಅಪತಾನಿ, ಬೆಟ್ಟ, ಮಿರಿ ಇತ್ಯಾದಿ.

ಉತ್ತರಾಖಂಡ

ಉತ್ತರಾಖಂಡ್ (ಉತ್ತರಾಂಚಲ್) ದೇಶದ ವಾಯುವ್ಯ ಭಾಗದಲ್ಲಿದೆ. ಇದು ವಾಯುವ್ಯಕ್ಕೆ ಹಿಮಾಚಲ ಪ್ರದೇಶದಿಂದ ಸುತ್ತುವರಿದಿದೆ. ಈಶಾನ್ಯದಲ್ಲಿ ಚೀನಾದ ಟಿಬೆಟ್ ಸ್ವಾಯತ್ತ ಪ್ರದೇಶದಿಂದ, ಆಗ್ನೇಯಕ್ಕೆ ನೇಪಾಳ, ದಕ್ಷಿಣ ಮತ್ತು ನೈಋತ್ಯ ಭಾಗದಲ್ಲಿ ಇದು ಉತ್ತರ ಪ್ರದೇಶವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಉತ್ತರಾಖಂಡದ ರಾಜಧಾನಿ ಡೆಹ್ರಾಡೂನ್. ನವೆಂಬರ್ 9, 2000 ರಂದು ಉತ್ತರಾಂಚಲ ರಾಜ್ಯವನ್ನು ಉತ್ತರ ಪ್ರದೇಶದಿಂದ ರಚಿಸಲಾಯಿತು.ವರಿ 2007 ರಲ್ಲಿ ಉತ್ತರಾಖಂಡ ಎಂದು ಹೆಸರನ್ನು ಬದಲಾಯಿಸಿತು. ಇದರ ವಿಸ್ತೀರ್ಣ 20,650 ಚದರ ಮೈಲುಗಳು (53,483 ಚದರ ಕಿಮೀ). 2011 ರ ಜನಗಣತಿಯ ಪ್ರಕಾರ ಜನಸಂಖ್ಯೆಯು 10,086,292 ಆಗಿದೆ. ಉತ್ತರಾಖಂಡದ ಸರಾಸರಿ ಸಾಕ್ಷರತೆಯ ಪ್ರಮಾಣ 79.63%. ಮಾತನಾಡುವ ಭಾಷೆಗಳು ಹಿಂದಿ, ಸಂಸ್ಕೃತ, ಗರ್ವಾಲಿ, ಕುಮಾವೋನಿ, ಜೌನ್ಸಾರಿ, ಉರ್ದು, ಭೋಟಿಯಾ ಇತ್ಯಾದಿ. ಉತ್ತರಾಖಂಡದ ಹವಾಮಾನವು ಸಮಶೀತೋಷ್ಣವಾಗಿದೆ. ಉತ್ತರಾಖಂಡದ ಸರಾಸರಿ ಸಾಕ್ಷರತೆ ಪ್ರಮಾಣ (2011 ಜನಗಣತಿ) 79.33%. ಸಾಕಷ್ಟು ತೀರ್ಥಯಾತ್ರಾ ಕೇಂದ್ರಗಳು ಮತ್ತು ಹಿಂದೂ ದೇವಾಲಯಗಳಿಂದಾಗಿ ಉತ್ತರಾಖಂಡವನ್ನು ಲಾರ್ಡ್ಸ್ ಅಥವಾ ದೇವಭೂಮಿ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ.

ಸಿಕ್ಕಿಂ

ಸಿಕ್ಕಿಂ ದೇಶದ ಈಶಾನ್ಯ ಭಾಗದಲ್ಲಿ, ಪೂರ್ವ ಹಿಮಾಲಯದಲ್ಲಿದೆ. ಇದು ಉತ್ತರ ಮತ್ತು ಈಶಾನ್ಯಕ್ಕೆ ಚೀನಾದ ಟಿಬೆಟ್ ಸ್ವಾಯತ್ತ ಪ್ರದೇಶದಿಂದ ಸುತ್ತುವರಿದಿದೆ.ಆಗ್ನೇಯಕ್ಕೆ ಭೂತಾನ್‌ನಿಂದ ಸುತ್ತುವರಿದಿದೆ.ದಕ್ಷಿಣಕ್ಕೆ ಪಶ್ಚಿಮ ಬಂಗಾಳ, ಪಶ್ಚಿಮದಲ್ಲಿ ನೇಪಾಳದಿಂದ ಸುತ್ತುವರಿದಿದೆ.

ಸಿಕ್ಕಿಂನ ರಾಜಧಾನಿ ಗ್ಯಾಂಗ್ಟಾಕ್. ಇದರ ವಿಸ್ತೀರ್ಣ 2,740 ಚದರ ಮೈಲುಗಳು (7,096 ಚದರ ಕಿಮೀ). 2011 ರ ಜನಗಣತಿಯ ಪ್ರಕಾರ ಇದರ ಜನಸಂಖ್ಯೆಯು 607,688 ಆಗಿದೆ. ಸಾಕ್ಷರತೆ ಪ್ರಮಾಣ 81.42%. ಮಾತನಾಡುವ ಭಾಷೆಗಳು ನೇಪಾಳಿ, ಸಿಕ್ಕಿಮೀಸ್, ಭುಟಿಯಾ, ಲೆಪ್ಚಾ, ಲಿಂಬೂ, ಮಗರ್, ರಾಯ್, ಹಿಂದಿ, ಇಂಗ್ಲಿಷ್ ಇತ್ಯಾದಿ. ಸಿಕ್ಕಿಂ ರಾಜ್ಯವು ತನ್ನ ಜೀವವೈವಿಧ್ಯಕ್ಕೆ ಹೆಸರುವಾಸಿಯಾಗಿದೆ. ಇದು ಖಾಂಗ್‌ಚೆಂಡ್‌ಜೋಂಗಾ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಉದ್ಯಾನವನವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ.

ಹಿಮಾಚಲ ಪ್ರದೇಶ

ಹಿಮಾಚಲ ಪ್ರದೇಶವು ದೇಶದ ಉತ್ತರ ಭಾಗದಲ್ಲಿದೆ. ಉತ್ತರದಲ್ಲಿ ಇದು ಭಾರತದ ಜಮ್ಮು ಮತ್ತು ಕಾಶ್ಮೀರ, ಪೂರ್ವಕ್ಕೆ ಚೀನಾದ ಟಿಬೆಟ್ ಸ್ವಾಯತ್ತ ಪ್ರದೇಶದಿಂದ ಸುತ್ತುವರೆದಿದೆ. – ಇದು ಆಗ್ನೇಯಕ್ಕೆ ಭಾರತದ ಉತ್ತರಾಖಂಡ ರಾಜ್ಯದಿಂದ ಸುತ್ತುವರಿದಿದೆ.ದಕ್ಷಿಣಕ್ಕೆ ಹರಿಯಾಣದಿಂದ,  ಪಶ್ಚಿಮಕ್ಕೆ ಪಂಜಾಬ್ ನಿಂದ ಸುತ್ತುವರೆದಿದೆ.

ಹಿಮಾಚಲ ಪ್ರದೇಶವು ಎತ್ತರದ ಹಿಮದಿಂದ ಆವೃತವಾದ ಪರ್ವತಗಳು, ಆಳವಾದ ಕಮರಿಗಳು, ದಟ್ಟವಾದ ಅರಣ್ಯ ಕಣಿವೆಗಳು, ದೊಡ್ಡ ಸರೋವರಗಳು, ಹೊಲ,ತೊರೆಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರುವ ಒಂದು ರಮಣೀಯ ಸೌಂದರ್ಯದ ಪ್ರದೇಶವಾಗಿದೆ. ಹಿಮಾಚಲ ಎಂದರೆ “ಹಿಮಭರಿತ ಇಳಿಜಾರು” ಮತ್ತು ಪ್ರದೇಶ ಎಂದರೆ “ರಾಜ್ಯ”. ಹಿಮಾಚಲ ಪ್ರದೇಶದ ರಾಜಧಾನಿ ಶಿಮ್ಲಾ. ಜನವರಿ 25, 1971 ರಂದು ಹಿಮಾಚಲ ಪ್ರದೇಶವು ಭಾರತದ ರಾಜ್ಯವಾಯಿತು. ಇದರ ಪ್ರದೇಶವು 21,495 ಚದರ ಮೈಲುಗಳು (55,673 ಚದರ ಕಿಮೀ). 2011 ರ ಜನಗಣತಿಯ ಪ್ರಕಾರ, ಹಿಮಾಚಲ ಪ್ರದೇಶದ ಜನಸಂಖ್ಯೆಯು6,856,509  ಆಗಿದೆ. ಸಾಕ್ಷರತೆ ಪ್ರಮಾಣ 68.74% (2011). ಮಾತನಾಡುವ ಭಾಷೆಗಳು ಹಿಂದಿ, ಇಂಗ್ಲಿಷ್, ಪಂಜಾಬಿ, ಕಿನ್ನೌರಿ, ಪಹಾರಿ, ಕಂಗ್ರಿ, ಡೋಗ್ರಿ ಇತ್ಯಾದಿ. ರಾಜ್ಯದ ಪ್ರಾಣಿ ಹಿಮ ಚಿರತೆ. ರಾಜ್ಯ ಪಕ್ಷಿ ಪಶ್ಚಿಮ ಟ್ರಾಗೋಪಾನ್. ರಾಜ್ಯದ ಹೂವು ಗುಲಾಬಿ ರೋಡೋಡೆಂಡ್ರಾನ್ , ರಾಜ್ಯ ಮರ ದೇವದಾರು.

ಇದನ್ನೂ ಓದಿ: ಸಂಸತ್ ಭವನದ ಮೇಲೆ ಉಗ್ರರ ದಾಳಿ ನಡೆದು 21 ವರ್ಷ; ಭಾರತ-ಪಾಕ್ ಸಂಬಂಧ ಈಗ ಹೇಗಿದೆ?

Published On - 7:01 pm, Tue, 13 December 22