ಶಿವಲಿಂಗ ಮತ್ತು ಜ್ಯೋತಿರ್ಲಿಂಗ ಒಂದೇನಾ? ಪುರಾಣ ಕಥೆಗಳು ಹೇಳುವುದೇನು?
Shivlingam and Jyotirlingam: ಶಾಸ್ತ್ರಗಳ ಪ್ರಕಾರ ಶಿವಲಿಂಗವು ಶಿವ-ಪಾರ್ವತಿಯ ಆದಿರೂಪವಾಗಿದೆ. ಶಿವಲಿಂಗ ಎಂದರೆ ಅನಂತ. ಶಿವಲಿಂಗವು ಶಿವನ ರೂಪವಾಗಿದೆ ಎಂದು ಶಿವಪುರಾಣ ಹೇಳುತ್ತದೆ. ಈ ಗ್ರಂಥದ ಪ್ರಕಾರ ಭೋಲೆನಾಥನ ಸಂಪೂರ್ಣ ಕುಟುಂಬವು ಶಿವಲಿಂಗದಲ್ಲಿ ನೆಲೆಸಿದೆ. ಮಹಾದೇವನನ್ನು ಸಂತೃಪ್ತಿಗೊಳಿಸಲು ಚಿಕ್ಕ ನೈವೇದ್ಯವಾದರೂ ಸಾಕು ಎಂಬ ಮಾತಿದೆ.
ತ್ರಿಮೂರ್ತಿಗಳ ಪೈಕಿ ಒಬ್ಬ ಸೃಷ್ಟಿ ಲಯಕಾರ ಶಿವನನ್ನು ಶ್ರದ್ಧಾ ಭಕ್ತಿಯಿಂದ ಪೂಜಿಸಿದರೆ ಇಷ್ಟಾರ್ಥಗಳು ಈಡೇರುತ್ತವೆ ಎಂಬುದು ಭಕ್ತರ ನಂಬಿಕೆ. ಅದೇ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಅವರು ಶಿವ ದೇವಾಲಯಗಳಿಗೆ ಹೋಗಿ ಶಿವನನ್ನು ಪೂಜಿಸುತ್ತಾರೆ. ಅದೇ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಅವರು ಜ್ಯೋತಿರ್ಲಿಂಗ ದರ್ಶನಕ್ಕಾಗಿ ಜ್ಯೋತಿರ್ಲಿಂಗ ಕ್ಷೇತ್ರಗಳಿಗೆ ಹೋಗುತ್ತಾರೆ. ಆದರೆ ಶಿವಲಿಂಗವು ಜ್ಯೋತಿರ್ಲಿಂಗಕ್ಕಿಂತ ಭಿನ್ನವಾಗಿಲ್ಲ ಎಂದು ಹಲವರು ಭಾವಿಸುತ್ತಾರೆ. ಕಾರ್ತಿಕ ಮಾಸವು ಶಿವನ ಮಾಸವಾಗಿದೆ. ಭಕ್ತರೆಲ್ಲರೂ ಹರಹರ ಮಹಾದೇವ ಎಂದು ಶಿವನನ್ನು ಭಕ್ತಿಯಿಂದ ಪೂಜಿಸುತ್ತಾರೆ. ಮಹಾದೇವನನ್ನು ಶಿವಲಿಂಗವೆಂದು ಅತ್ಯಂತ ಭಕ್ತಿಯಿಂದ ಪೂಜಿಸಿದರೂ ಜ್ಯೋತಿರ್ಲಿಂಗವನ್ನು ನೋಡುವ ಭಾಗ್ಯ ಎಲ್ಲರಿಗೂ ಸಿಗುವುದಿಲ್ಲ. ಶಿವಲಿಂಗವನ್ನು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಶಿವನ ಪ್ರತಿರೂಪವಾಗಿ ಪೂಜಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಈಗ ಶಿವಲಿಂಗಕ್ಕೂ ಜ್ಯೋತಿರ್ಲಿಂಗಕ್ಕೂ ಇರುವ ವ್ಯತ್ಯಾಸ ತಿಳಿಯೋಣ..
1 / 9
ಶಿವನ ಆಜ್ಞೆಯಿಲ್ಲದೆ ಇರುವೆ ಕೂಡ ಕಚ್ಚುವುದಿಲ್ಲ ಎನ್ನುತ್ತಾರೆ. ಅದೇ ರೀತಿ ಪುರಿ ಪುಣ್ಯ ಕ್ಷೇತ್ರದಲ್ಲಿರುವ ಜಗನ್ನಾಥನ ದರ್ಶನ ಭಾಗ್ಯವು ಸ್ವತಃ ಜಗನ್ನಾಥನ ಕರೆಯಿಲ್ಲದೆ ಸಾಧ್ಯವಾಗದು ಎಂದೂ ಹೇಳಲಾಗುತ್ತದೆ. ಅದೇ ರೀತಿ ಶಿವಯ್ಯ ತನ್ನ ದರ್ಶನಕ್ಕೆ ಕರೆ ನೀಡಿದರೆ ಮಾತ್ರ ಜ್ಯೋತಿರ್ಲಿಂಗ ದರ್ಶನ ಸಾಧ್ಯ ಎಂಬ ಮಾತಿದೆ. ಸಂಪ್ರದಾಯದಂತೆ ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಚಾರ್ ಧಾಮ್ ಯಾತ್ರೆ ಪ್ರಾರಂಭವಾಯಿತು. ಈ ಯಾತ್ರೆಯ ಸಮಯದಲ್ಲಿ, ಭಕ್ತರು ಕೇದಾರನಾಥ ಜ್ಯೋತಿರ್ಲಿಂಗದ ದರ್ಶನಕ್ಕಾಗಿ ಹೆಚ್ಚಿನ ಉತ್ಸಾಹವನ್ನು ತೋರಿಸುತ್ತಾರೆ. ಪುರಾಣ ಗ್ರಂಥಗಳಲ್ಲಿ.. ಮಹಾದೇವನನ್ನು ಜ್ಯೋತಿರ್ಲಿಂಗದ ರೂಪದಲ್ಲಿ ಪೂಜಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.
2 / 9
ಶಿವನ ಆಜ್ಞೆಯಿಲ್ಲದೆ ಇರುವೆ ಕೂಡ ಕಚ್ಚುವುದಿಲ್ಲ ಎನ್ನುತ್ತಾರೆ. ಅದೇ ರೀತಿ ಪುರಿ ಪುಣ್ಯ ಕ್ಷೇತ್ರದಲ್ಲಿರುವ ಜಗನ್ನಾಥನ ದರ್ಶನ ಭಾಗ್ಯವು ಸ್ವತಃ ಜಗನ್ನಾಥನ ಕರೆಯಿಲ್ಲದೆ ಸಾಧ್ಯವಾಗದು ಎಂದೂ ಹೇಳಲಾಗುತ್ತದೆ. ಅದೇ ರೀತಿ ಶಿವಯ್ಯ ತನ್ನ ದರ್ಶನಕ್ಕೆ ಕರೆ ನೀಡಿದರೆ ಮಾತ್ರ ಜ್ಯೋತಿರ್ಲಿಂಗ ದರ್ಶನ ಸಾಧ್ಯ ಎಂಬ ಮಾತಿದೆ. ಸಂಪ್ರದಾಯದಂತೆ ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಚಾರ್ ಧಾಮ್ ಯಾತ್ರೆ ಪ್ರಾರಂಭವಾಯಿತು. ಈ ಯಾತ್ರೆಯ ಸಮಯದಲ್ಲಿ, ಭಕ್ತರು ಕೇದಾರನಾಥ ಜ್ಯೋತಿರ್ಲಿಂಗದ ದರ್ಶನಕ್ಕಾಗಿ ಹೆಚ್ಚಿನ ಉತ್ಸಾಹವನ್ನು ತೋರಿಸುತ್ತಾರೆ. ಪುರಾಣ ಗ್ರಂಥಗಳಲ್ಲಿ.. ಮಹಾದೇವನನ್ನು ಜ್ಯೋತಿರ್ಲಿಂಗದ ರೂಪದಲ್ಲಿ ಪೂಜಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.
3 / 9
ಶಿವಲಿಂಗಕ್ಕೆ ಪ್ರತಿದಿನ ನೀರು, ಬಿಲ್ವಪತ್ರೆ ಮತ್ತು ಹಾಲು ಅರ್ಪಿಸುವುದರಿಂದ ಭಕ್ತರ ಜೀವನದಲ್ಲಿ ಸಂತೋಷ ಮತ್ತು ಸಮೃದ್ಧಿ ಉಂಟಾಗುತ್ತದೆ. ಶ್ರಾವಣ ಮತ್ತು ಕಾರ್ತಿಕ ಮಾಸಗಳಲ್ಲಿ ಭಕ್ತರು ಶಿವಲಿಂಗಕ್ಕೆ ಅಭಿಷೇಕ ಮಾಡಿದರೆ ಅಪಾರ ಪುಣ್ಯ ಲಭಿಸುತ್ತದೆ ಎಂಬ ನಂಬಿಕೆ ಇದೆ. ಮತ್ತೊಂದೆಡೆ ಜ್ಯೋತಿರ್ಲಿಂಗವು ಮಹಾದೇವನ ಸ್ವಯಂಭೂ ಅವತಾರವಾಗಿದೆ. ಭಗವಾನ್ ಶಿವನ ಜ್ಯೋತಿ ಗೋಚರಿಸುವಲ್ಲೆಲ್ಲಾ ಜ್ಯೋತಿರ್ಲಿಂಗವನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಗಿದೆ.
4 / 9
ಶಿವಲಿಂಗಕ್ಕೆ ಪ್ರತಿದಿನ ನೀರು, ಬಿಲ್ವಪತ್ರೆ ಮತ್ತು ಹಾಲು ಅರ್ಪಿಸುವುದರಿಂದ ಭಕ್ತರ ಜೀವನದಲ್ಲಿ ಸಂತೋಷ ಮತ್ತು ಸಮೃದ್ಧಿ ಉಂಟಾಗುತ್ತದೆ. ಶ್ರಾವಣ ಮತ್ತು ಕಾರ್ತಿಕ ಮಾಸಗಳಲ್ಲಿ ಭಕ್ತರು ಶಿವಲಿಂಗಕ್ಕೆ ಅಭಿಷೇಕ ಮಾಡಿದರೆ ಅಪಾರ ಪುಣ್ಯ ಲಭಿಸುತ್ತದೆ ಎಂಬ ನಂಬಿಕೆ ಇದೆ. ಮತ್ತೊಂದೆಡೆ ಜ್ಯೋತಿರ್ಲಿಂಗವು ಮಹಾದೇವನ ಸ್ವಯಂಭೂ ಅವತಾರವಾಗಿದೆ. ಭಗವಾನ್ ಶಿವನ ಜ್ಯೋತಿ ಗೋಚರಿಸುವಲ್ಲೆಲ್ಲಾ ಜ್ಯೋತಿರ್ಲಿಂಗವನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಗಿದೆ.
5 / 9
ಅನೇಕರು ಶಿವಲಿಂಗ ಮತ್ತು ಜ್ಯೋತಿರ್ಲಿಂಗವನ್ನು ಒಂದೇ ಎಂದು ಪರಿಗಣಿಸುತ್ತಾರೆ. ಆದರೆ ಇವೆರಡರ ನಡುವೆ ಬಹಳ ವ್ಯತ್ಯಾಸವಿದೆ. ಶಿವ ಪುರಾಣದ ಪ್ರಕಾರ ಶಿವಲಿಂಗ ಎಂದರೆ ಶಾಶ್ವತತೆ. ಅದಕ್ಕೆ ಆದಿ ಅಥವಾ ಅಂತ್ಯವಿಲ್ಲ. ಅನಂತ ಶಿವಲಿಂಗವು ಶಿವ ಪಾರ್ವತಿಯರ ಅವತಾರವಾಗಿದೆ. ಈ ಲಿಂಗಗಳನ್ನು ಎರಡರ ಸಂಕೇತವಾಗಿ ಪೂಜಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ಶಿವಲಿಂಗವು ಶಿವನ ಸಂಕೇತವಾಗಿದೆ.
6 / 9
ಮತ್ತೊಂದೆಡೆ, ಜ್ಯೋತಿರ್ಲಿಂಗ ಎಂದರೆ ಮಹಾದೇವನು ಆ ಸ್ಥಳದಲ್ಲಿ ಜ್ಯೋತಿಯಾಗಿ ಜನಿಸಿದನು. ಆ ಸ್ಥಳದಲ್ಲಿ ಭೋಳಾ ಶಂಕರ ಸ್ವಯಂಭೂ ಆಗಿ ಅವತರಿಸಿದರು. 12 ಜ್ಯೋತಿರ್ಲಿಂಗಗಳು ಹನ್ನೆರಡು ರಾಶಿಚಕ್ರ ಚಿಹ್ನೆಗಳನ್ನು ಪ್ರತಿನಿಧಿಸುತ್ತವೆ. ಧಾರ್ಮಿಕ ನಂಬಿಕೆಯ ಪ್ರಕಾರ, ಮಾನವ ಜೀವಿತಾವಧಿಯಲ್ಲಿ ಹನ್ನೆರಡು ಜ್ಯೋತಿರ್ಲಿಂಗಗಳ ದರ್ಶನವನ್ನು ಪಡೆದ ವ್ಯಕ್ತಿಯು ಶಿವನ ವಿಶೇಷ ಅನುಗ್ರಹವನ್ನು ಪಡೆಯುತ್ತಾನೆ.
7 / 9
ಹನ್ನೆರಡು ಜ್ಯೋತಿರ್ಲಿಂಗ ಕ್ಷೇತ್ರಗಳು ಎಲ್ಲಿವೆ: 1. ಗುಜರಾತಿನ ಕಾಠಿಯಾವಾಡದಲ್ಲಿರುವ ಸೋಮನಾಥ, 2. ಆಂಧ್ರ ಪ್ರದೇಶದ ಶ್ರೀಶೈಲದಲ್ಲಿರುವ ಮಲ್ಲಿಕಾರ್ಜುನ, 3. ಮಧ್ಯಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ಉಜ್ಜಯನಿಯಲ್ಲಿರುವ ಮಹಾಕಾಳೇಶ್ವರ, 4. ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರದ ಓಂಕಾರೇಶ್ವರ, 5. ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರದ ಭೀಮಾಶಂಕರ, 6. ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರದ ಅವುನ್ಧ ನಾಗೇಶ್ವರ
8 / 9
7. ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರದ ನಾಶಿಕದ ತ್ರ್ಯಂಬಕೇಶ್ವರ, 8. ತಮಿಳುನಾಡಿನ ರಾಮೇಶ್ವರ, 9. ಮಾಹಾರಾಷ್ಟ್ರದ ಘೃಶ್ನೇಶ್ವರ ದೇವಾಲಯ, 10. ಉತ್ತರ ಪ್ರದೇಶದ ಕಾಶಿ ವಿಶ್ವೇಶ್ವರ, 11. ಜಾರ್ಖಂಡ್ ಶ್ರೀ ವೈದ್ಯನಾಥ ಮತ್ತು 12. ಉತ್ತರ ಪ್ರದೇಶದ ಕೇದಾರನಾಥ
